WONEN IN DE AMSTERDAMSE SCHOOL

Michel de Klerk, dressoir, 1916-1917, uitv. 't Woonhuys, Amsterdam en klok, 1914, uitv. vermoedelijk Willem Rädecker. Lambertus Zwiers, behang, 1915-1917, uitv. N.V. Dieperink & Co, Amsterdam. Collectie Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Erik en Petra Hesmerg

9 april – 28 augustus 2016. Na de bekende architectuur nu het eerste overzicht van Amsterdamse Schoolinterieur ter wereld. De architectuur van de Amsterdamse School is beroemd in binnen- en buitenland. Dat er ook spectaculaire ontwerpen voor het interieur zijn, is minder bekend. Komend voorjaar toont het Stedelijk voor het eerst een groot overzicht van onder meer meubelen, lampen, klokken van deze belangrijke Amsterdamse stroming. De enscenering in de zalen voert met blow ups van foto’s en ontwerpen terug naar de tijd waarin de ontwerpers rond 1910 zorgden voor een totale omwenteling op vormgevingsgebied. Het overzicht, met meer dan 500 voorwerpen, is het resultaat van jarenlang onderzoek én een oproep, waarop massaal werd gereageerd. Uit de speurtocht die leidde naar meubelen bij particulieren thuis komen vele stukken die deel zullen uitmaken van de tentoonstelling.

DE AMSTERDAMSE SCHOOL
​De Amsterdamse School (1910-1930) is wat expressieve en rijke vormen betreft uniek in Nederland. Het betrof niet alleen de bekende architectuur, maar ook ontwerpen voor meubelen, lampen, klokken, keramiek en textiel. De stijl verspreidde zich door alle disciplines, met name ook in de grafische vormgeving, waarin relatief veel vrouwen actief waren, zoals Tine Baanders en Fré Cohen.

Amsterdamse Schoolvormgeving is er in twee varianten: de meer expressieve, met uitbundige vormen, diepe, contrasterende kleuren en sterke contourlijnen, en de strakkere, meer geometrische stijl, beïnvloed door het tijdschrift Wendingen, de spreekbuis van de Amsterdamse School. Niet alleen architecten als Michel de Klerk, beeldhouwers als Hildo Krop en meubelontwerpers als Harry Dreesen en Louis Deen werkten in die stijl, ook bedrijven als Metz & Co lieten zich door de Amsterdamse School inspireren. De verspreiding van de stijl is daardoor veel groter geweest dan men aanvankelijk zou verwachten – niet alleen in heel Nederland, maar zelfs in Nederlands-Indië was de invloed zichtbaar.

De tentoonstelling begint met een inleiding over de architectuur, die zich ontwikkelde tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog en de vrouwenemancipatie. Naast de focus op afzonderlijke ontwerpers is er ook aandacht voor de commerciële verspreiding, en de band met horecagelegenheden en het theater, met de entreehal van de Amsterdamse bioscoop Tuschinski als een prachtig voorbeeld. Ook de presentatie van de Amsterdamse School op de Internationale Tentoonstelling in Parijs in 1925 komt aan bod.

Er zullen rond de vijfhonderd objecten te zien zijn van bijna honderd bruikleengevers, met werk van onder meer Louis en Willem Bogtman, Joseph Crouwel, De Nieuwe Honsel, Jaap Gidding, Dick Greiner, Michel de Klerk, Piet Kramer, Hildo Krop, Joan Melchior van der Mey, Gustaaf Adolf Roobol en H.Th. Wijdeveld.  

HERNIEUWDE WAARDERING
In de jaren 20 was de Amsterdamse School zeer populair, maar na de Tweede Wereldoorlog werd het constructivisme van De Stijl en het functionalisme van het Bauhaus meer gewaardeerd – die stijlen zouden beter bij Nederland passen. Pas in de jaren 70 kwam er weer belangstelling voor de Amsterdamse School, mede door aandacht vanuit Italië en de VS. Het Stedelijk Museum organiseerde de eerste grote museale tentoonstelling in 1975, waarin de architectuur centraal stond. Hiermee leverde het museum een belangrijke bijdrage aan de herwaardering van de stroming.

Vanaf de jaren 90 kwam er op kleine schaal meer interesse in het interieur, mede door restauraties van grote sociale woningbouwprojecten in Amsterdam en gebouwen als Het Scheepvaarthuis en Theater Tuschinski. Ook het postmodernisme was een factor in de herwaardering: expressiviteit en decoratie mochten weer een grotere rol spelen in architectuur en vormgeving. In het werk van hedendaagse architecten als Claus + Kaan en Liesbeth van der Pol, en vormgevers als Aldo Bakker is soms een duidelijke verwantschap te zien met de Amsterdamse School.

Eén zaal van de tentoonstelling zal volledig gewijd zijn aan het zelf ervaren van de Amsterdamse School. Hoe zitten die meubelen? Welke technieken werden gebruikt? En: hoe is het om in de huid van de Amsterdamse Schoolontwerpers en -architecten te kruipen? Ook kunnen bezoekers hier korte video’s bekijken over het maak- en ontwerpproces.

PUBLICATIE
Bij de tentoonstelling verschijnt onder redactie van Ingeborg de Roode en Marjan Groot een uitgebreide, gelijknamige publicatie. De publicatie is gebaseerd op bron- en literatuuronderzoek, en bevat zowel historisch als nieuw beeldmateriaal. Met een analyse van de meubelvormgeving van de Amsterdamse School, een essay over de commerciële receptie, over de internationale context en de hedendaagse invloed, en case studies over Michel de Klerk, glas-in-loodbedrijven, het gebruik van foto’s als bron en restauratie van interieurs.