VRIJHEID - 50 belangwekkende Nederlandse Werken in museum De Fundatie

Tekst en Foto's: Riedstra | visual artist

Museum De Fundatie in zwolle pakt uit met een fantastische presentatie van de 50 meest toonaangevende Nederlandse kunstwerken sinds 1968. De tentoonstelling daagt onze traditionele opvatting over kunst uit en stelt de uitvoering ervan ter discussie.

Het inventieve krijgt vrij spel. Het creëren van resultaatgerichte kunst komt op de voorgrond. De mogelijkheden zijn oneindig en alles staat op scherp. Aan de hand van deze werken wordt duidelijk wat er zich afspeelt binnen deze wereld en waarom de boodschap ervan, gehoord moet worden.
 
De tentoonstelling presenteert een ongebruikelijk en ambitieus project: Men toont 50 kunstwerken die de afgelopen vijftig jaar in Nederland zijn gemaakt. Het werk is gemaakt door jonge kunstenaars die gedreven zijn om oude dogma’s uit te dagen, en verandering te stimuleren. Dit ‘nieuwe denken’ moet aanzetten tot andere inzichten over kunst die aansluiten bij onze tijd. De tentoonstelling Vijheid spoort aan om mee te denken over de manieren waarop wij deze verandering kunnen bewerkstelligen.

Vanaf de jaren 60 streefden Kunstenaars naar verandering. Met hun invloed stonden ze vaak vooraan in het publieke debat en met hun kunst inspireerden ze velen. Tentoonstelling vrijheid eert deze generatie kunstenaars door hen als voorbeeld te nemen en te spiegelen aan onze tijdsgeest. Tot de jaren 50 ging kunst over het Abstract expressionisme, Andy Warhol en zijn vercommercialisering van kunst. Met ingang van de jaren 60 kwam hier abrupt een einde aan. De maatschappelijke betrokkenheid van kunstenaars werd steeds groter. Nu is kunst onlosmakelijk verbonden met hedendaagse thema’s.

Melanie Bonajo 'Nightsoil' Filmtrilogie

​Van een looproute is geen sprake, en het werk is niet chronologisch tentoongesteld. Of dit een bewuste keuze is geweest weet ik niet, maar het zou zomaar een knipoog naar het thema vrijheid kunnen zijn. Ik begin dus maar het werk op de vierde verdieping te bezichtigen.
 
In haar fraai gebouwde opstelling in een ruimtelijke tent presenteert Melanie Banajo een wereld van anti kapitalisme en gender neutraliteit. Met haar filmtriologie Nightsoil oftewel Fake Paradise gaat de kunstenaar uit van de stelling: Veranderingen moet je zelf bewerkstelligen. Ook al presenteert het werk zich als een niet te bereiken werkelijkheid, toch zien we hier een vormgegeven wens naar een andere maatschappij. 

​Eenmaal de trap af naar de derde etage zie ik in een grote ruimte de opstelling: The Unexpected Return Of Blinky Palermo dat tentoongesteld wordt. De zaal staat vol keramische biggetjes die allen één kant op kijkend, aandachtig zitten te luisteren. Waar ze naar luisteren moet u zelf uitmaken. Er wordt hier een beroep gedaan op de creatieve geest.
Het werk is gecreëerd door een collectief van drie kunstenaars, die hiermee begrippen als authenticiteit en andere vaststaande vormen betwisten.

Aan de muur tegenover deze biggen hangt een schoolbord met notaties, refererend aan de beroemde schoolborden van Joseph Beuys.
“Ieder mens is een kunstenaar” luidt een veel aangehaalde uitspraak van hem. Deze zin gaat uit van een enorm vertrouwen in het creatieve potentieel van de mens, en slaat tevens weer terug op The unexpected Return Of Blinky Palermo. 

---

The Unexpected Return Of Blinky Palermo

​Dan volgt een grappig kunstwerk. In een klein kamertje bewonder ik het werk Clementine Dream, bestaande uit pluche stoffen en nep bontjes, typisch jaren 60. De kunstenaar stelt hier vrouwelijkheid aan de orde. Het werk visualiseert de worsteling tussen vrijheid en beperking. Hij zette met dit thema de toon, en is de eerste in een reeks kunstenaars die later in zijn voetstappen zullen treden.

Ferdi ‘Clementine’s Dream’

Bij de volgende ruimte heeft de curator gekozen om twee werken een dialoog met elkaar te laten aangaan. Het resultaat mag er zijn. Op de voorgrond staat een fragiel, ingenieus bouwwerk genaamd Brug Untitled van Henk Visch. Het kunstwerk is Prachtig, en blijkt de voorloper te zijn van al zijn latere architectuur. Brug Untitled is zo subtiel, dat het werk zijn eigen functie lijkt te ontkennen.
In dit werk blijkt de kunstenaar alles te hebben bijeengebracht. Al zijn opvattingen over wat een architectuurvorm moet behelzen. Deze opvatting komt ook in al het andere werk naar voren.
 
Op de achtergrond aan de tegenovergelegen muur, hangt het fraaie doek Amaryllis wat door zijn dieprode kleur een fraaie samenhang vormt met de poëtisch wit bewerkte brug van Henk Visch. Dit werk is van Erik Andriesse, en handelt over leven en dood, en associaties met vruchtbaarheid. Het bijna primitief geschilderde Amarylliss, wordt door de rode achtergrond verder uitgewerkt. Twee fraaie werken die elkaar met een grote meerwaarde voeden.

---

Henk Visch 'Untitled'

Erik Andriesse 'Amaryllis'

​Ook de installatie van Suchan Kinoshita met de titel HOK I  is speciaal.
Dit werk gaat over tijdelijkheid. Hoe tijd en handeling uniek is, en zich nooit op dezelfde manier herhaalt. HOK 1 presenteert een grote tafel in een nis waar zandlopers in allerlei vormen staan opgesteld. Deze zijn gevuld met inkt, honing, water en afwasmiddel; kortom elke willekeurige vloeistof.

Guido van Geelen ‘ZT’

Suchan Kinoshita 'Hok I'

Het beeld van Guido van Geelen, die zijn fascinatie voor klei toont is ook zeer inspirerend. De kunstenaar refereert aan alledaagse objecten en figuren. Ik sta er met mijn neus bovenop en moet grinniken. Het werk bestaat uit kleien aapjes, hondjes, en olifantjes die elkaar intens omarmen. Wat een feest om zoiets pretentieloos te maken.
​
​De beelden van Marijke van Warmerdam hebben mij enorm ontroerd. Het werk is een still die ze Intieme Momenten noemt. Ik ken het werk goed, maar elke keer als ik het zie word ik erdoor geraakt. De beelden laten een jongetje zien dat stoer aan de waterkant staat. Hij is net uit het meer geklommen en het water drupt nog uit zijn broek naar beneden. De zakken gevangen in het licht van de late zon.

Marijke van Warmerdam Video-installatie Still 'Intieme Momenten'

​Deze fraaie en bijzondere tentoonstelling loopt tot 12 mei 2019, en is een feestje om te bezichtigen. De catalogus bevat goed gedocumenteerde tekst en uitleg over de werken, en grote kleurfoto’s van het tentoongestelde werk in het Nederlands en Engels.