Tentoonstelling Van Gogh & Japan toont bewondering schilder voor Japanse cultuur

Axel Rüger (directeur Van Gogh Museum) en Nienke Bakker (senior conservator) onthullen Zelfportret met verbonden oor (1889, The Courtauld Gallery, Londen). Dit wereldberoemde zelfportret van Vincent van Gogh is voor het eerst sinds 1930 in Nederland te bewonderen foto Gerrit Brand

Van 23 maart t/m 24 juni 2018 in het Van Gogh Museum

Het Van Gogh Museum presenteert vanaf 23 maart Van Gogh & Japan, een grote internationale tentoonstelling over de invloed van de Japanse kunst op het werk van Vincent van Gogh. Met circa 60 schilderijen en tekeningen van Van Gogh en een rijke selectie Japanse prenten laat de tentoonstelling zien hoe veelomvattend Van Goghs bewondering voor deze kunst was en hoe ingrijpend zijn werk erdoor veranderde. Bijzondere bruiklenen uit musea en particuliere collecties van over de hele wereld komen naar Amsterdam, waaronder Zelfportret met verbonden oor (1889, The Courtauld Gallery, Londen), een schilderij dat sinds 1930 niet meer in Nederland getoond is. Andere hoogtepunten zijn Van Goghs Zelfportret (1888, Harvard Art Museums/ Fogg Museum, Cambridge, VS), De wiegster (Augustine Roulin) (1889, The Art Institute of Chicago), Kreupelhout met twee figuren (1890, Cincinnati Art Museum), La Crau met bloeiende perzikbomen in bloei (1889, The Courtauld Gallery, Londen) en De Arlésienne (Marie Ginoux) (1888, The Metropolitan Museum of Art, New York). Het is voor het eerst dat er een tentoonstelling van deze omvang aan dit onderwerp wordt gewijd.

 
In de ban van Japan
Van Goghs kennismaking met de Japanse prentkunst was bepalend voor de richting die hij als kunstenaar insloeg. Tijdens zijn verblijf in Parijs (1886-1888) raakte hij in de ban van de ukiyo-e, 19de-eeuwse Japanse kleurenhoutsneden, en ging hij deze prenten op grote schaal verzamelen. Wat Van Gogh zo bewonderde in de kleurrijke voorstellingen waren de ongewone composities, de grote vlakken in felle kleuren en de aandacht voor details uit de natuur. De drie opmerkelijke schilderijen die hij in Parijs maakte naar Japanse prenten vormden zijn eerste verkenningen van dit nieuwe artistieke voorbeeld. Al snel beschouwde Van Gogh de Japanse kunst als een ijkpunt voor zijn werk, zoals blijkt uit zijn brieven uit Arles, waar hij begin 1888 naartoe verhuisde met het idee dat het zuiden van Frankrijk ‘gelijk staat met Japan’. Hij leerde daar ‘meer met een Japanse blik’ te kijken en maakte ‘schilderijen zoals de Japanse prenten’. In Van Gogh & Japan is te zien hoe Van Gogh steeds meer in de geest van het Oosterse voorbeeld ging werken, waarbij de nadruk lag op een kleurrijk, uitgesproken palet.

 
Met circa 60 schilderijen en tekeningen van Van Gogh en een rijke selectie Japanse prenten laat de tentoonstelling zien hoe veelomvattend Van Goghs bewondering voor deze kunst was en hoe ingrijpend zijn werk erdoor veranderde.

Bijzondere bruiklenen
Beroemde schilderijen en tekeningen van Van Gogh uit musea en particuliere collecties van over de hele wereld worden in Van Gogh & Japan samengebracht. Zelfportret met verbonden oor (1889, The Courtauld Gallery, Londen), een kwetsbaar schilderij dat sinds 1930 niet meer in Nederland is getoond, keert terug naar zijn ‘geestelijk thuis’ in het Van Gogh Museum, voorafgaand aan de sluiting van The Courtauld Gallery voor een grote verbouwing in de herfst van 2018. De Japanse prent in de achtergrond van dit beroemde zelfportret getuigt van Van Goghs liefde voor de Oosterse kunst.
Een ander hoogtepunt is Zelfportret (1888, Harvard Art Museums/ Fogg Museum, Cambridge, VS), waarin Van Gogh zichzelf afbeeldde als een bonze, een boeddhistische monnik uit Japan. Het laat zien hoezeer hij zich identificeerde met de Japanners. Dit indrukwekkende schilderij wordt bij hoge uitzondering uitgeleend voor Van Gogh & Japan en is alleen in Amsterdam te zien.
Van Gogh & Japan bevat bovendien een groep belangrijke portretten, waaronder De wiegster (Augustine Roulin) (1889, The Art Institute of Chicago). Dit is een spectaculair voorbeeld van Van Goghs streven om schilderijen te maken zoals de Japanse prenten, met knallende kleuren en een sterk decoratief effect. Ook De Arlésienne (Marie Ginoux) (1888, The Metropolitan Museum of Art, New York) is een topstuk, waarin de invloed van de Japanse prenten goed zichtbaar is in de grote kleurvlakken en sterke contouren.
La Crau met bloeiende perzikbomen (1889, The Courtauld Gallery, Londen) toont het uitzicht over de velden bij Arles. Van Gogh associeerde deze omgeving met Japanse landschappen. Hij vond zijn eigen ‘Japan’ in Zuid-Frankrijk: felle zon, heldere kleuren en prachtige natuur. Het landschap Kreupelhout met twee figuren (1890, Cincinnati Art Museum) uit Auvers-sur-Oise, met de opmerkelijke compositie van rijen boomstammen, laat zien dat Van Gogh ook in de laatste periode van zijn leven met een ‘Japanse blik’ bleef kijken.
Deze en andere topstukken worden gepresenteerd samen met bekende werken uit het Van Gogh Museum, zoals Courtisane (naar Eisen), 1887 en Amandelbloesem, 1890. Naast Japanse prenten uit Van Goghs eigen verzameling is een groot aantal prenten uit andere collecties te zien, waaronder de beroemde kleurenhoutsnede Onder de golf bij Kanagawa (ca. 1830–1832, Rijksmuseum Amsterdam) van Katsushika Hokusai.

Publicatie
Bij de tentoonstelling Van Gogh & Japan verschijnt een kleurrijke publicatie, geïllustreerd
met meer dan 250 schilderijen, tekeningen en Japanse prenten. Van Goghs bewondering
voor Japan en de grote invloed van de Japanse prentkunst op zijn werk worden uitgebreid
beschreven. Verkrijgbaar in het Nederlands, Engels en Frans, paperback. Uitgever:
Mercatorfonds, Brussel. Prijs: € 29,95
 
Samenwerking
Van Gogh & Japan is een samenwerking met Hokkaido Shimbun Press en NHK (Japan Broadcasting Corporation), het Hokkaido Museum of Modern Art in Sapporo, het Tokyo Metropolitan Art Museum en The National Museum of Modern Art in Kyoto. De tentoonstelling vond in 2017-2018 plaats in de genoemde drie musea in Japan en is van 23 maart tot en met 24 juni 2018 te zien in het Van Gogh Museum.
 
Sponsors                                
De tentoonstelling Van Gogh & Japan is mede mogelijk gemaakt door de Vincent van
Gogh Stichting, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de BankGiro Loterij,
Van Lanschot Bankiers en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarnaast is er
ondersteuning van de Turing Foundation, het Blockbusterfonds, de Japan Foundation, Takii Seed, Hotel Okura Amsterdam, Akzo Nobel, Sompo Japan Nipponkoa Insurance Inc en de leden van The Sunflower Collective.
 
De Mesdag Collectie
Gelijktijdig met Van Gogh & Japan wordt er in De Mesdag Collectie in Den Haag een tentoonstelling gewijd aan Mesdag & Japan (van 7 maart t/m 17 juni 2018), met als uitgangspunt de collectie Japanse toegepaste kunst die de schilder Hendrik Willem Mesdag rond de opening van zijn museum in 1887 verzameld heeft. De collectie bestaat uit meer dan honderd objecten, variërend van samoeraizwaarden tot Satsumavazen. Het Van Gogh Museum beheert sinds 1991 De Mesdag Collectie.
 
Meer lezen
www.vangoghmuseum.nl/vangoghjapan