Recensie: Van Rodin tot Bourgeois – Sculptuur in de 20ste eeuw

De 20ste eeuw wordt een bevrijding voor de sculptuur, voor het eerst eist het beeld zijn plaats op als zelfstandig kunstwerk!

Auguste Rodin, Oproep tot de strijd, 1879

Recensie door Riedstra
​
In een groots opgezette internationale tentoonstelling over Westerse en Amerikaanse Sculptuur pakt het Gemeente Museum in Den Haag uit met een aantal hoogte punten, die bij menig bezoeker wel ergens in het geheugen zal liggen!
In samenwerking met de National gallery in Scotland bleek het mogelijk om een aantal belangrijke stukken naar Den Haag te halen! Ook andere musea / Lehmbruck Museum Duisburg / en particuliere verzamelaars hebben belangrijke stukken belangeloos voor langere tijd uitgeleend. Ik heb een keuze gemaakt uit de veelheid die er te zien is.

Waar voorheen bijvoorbeeld hier in Nederland sculpturen voornamelijk dienden als decoratie in de openbare ruimte, ter verfraaing van het stadsbeeld en ter verering van machthebbers, hebben beeldhouwers in de 20ste eeuw langzaam maar zeker hun eigen terrein veroverd.
De ontwikkeling die zich allang in de schilderkunst voordeed, van ´academisch naar de eigen tijd als onderwerp´, gebeurt dit dan ook binnen de beeldhouwkunst.
´Volgens Baudelaire was de expressie van een schilderij veel krachtiger dan van een beeld´.
Rodin bracht eind 19e eeuw de beeldhouwkunst in het centrum van de aandacht. Hij baande daarmee de weg voor de ontwikkeling van de moderne beeldhouwkunst.

In fraai opgebouwde en vorm gegeven zalen, zijn de werken genummerd en gerangschikt.
Ik ben onder de indruk waarop alle werken met zorg en toewijding uitgekiend hun plaats hebben gekregen.

Ernst Kirchner Dancing woman 1911

Door in zijn figuren het maakproces te benadruken bevrijdde Rodin de beeldhouwkunst van de anecdote en stond het beeld zelf centraal.
Daardoor kon het publiek zich gevoelsmatig identificeren met de sculptuur. Deze toenadering ws een belangrijke verandering aan het eind van de 19e eeuw.

Alberto Giacometti, Woman with her throat cut 1932

Een nieuwe generatie kunstenaars zochten nu naar de expressie van het beeld zelf. Door meteen in het material te werken was elke handeling onomkeerbaar. De basis werd gelegd, met vooral andere materialen, voor alle verdere ontwikkelingen en toepassingen in de moderne beeldhouwkunst.
Met hun abstracte vormentaal probeerden kunstenaars als bijv. Giacometi door te dringen tot de essentie van de beeldhouwkunst. Met de reductie van de figuratie kwam men tot een nieuwe realiteit.
Voor het uitbreken van WOII weken een aantal van hen uit naar Amerika, en maakten een belangrijk deel uit van de avant-garde aldaar. New York werd de internationale voorhoede.
Europa lag in puin en Parijs is niet langer de onbetwiste thuishaven van de internationale artistieke voorhoede. New York neemt de rol als hoofdtad van de moderne kunst over.
Het abstract expressionisme uit zich, Jackson Polock, Willem de Kooning, Mark Rothko, Barnett Newman, om maar wat namen te noemen. Het is dan ook geen toeval dat juist beeldhouwers met een tegenreactie komen! 

Carel Visser The big four 1954

Carel Visser wordt gezien als een van de belangrijkste constructivistische
beeldhouwers van Nederland. Zijn latere werk kenmerkt zich door het assembleren van een veelheid aan materialen, zoals autoruiten, autobanden, olievaten, leer, schapenvacht, eieren enzovoorts. 

Jean Tingely Blind Jealousy II 1961

De bewegende en veranderende machines van Jean Tingely waren een uitdrukking van zijn overtuiging dat de essentie van zowel het leven als de kunst bestaat uit continue verandering, beweging, en instabiliteit. Zijn nutteloze machines kunnen daarnaast worden opgevat als karikaturen van en kritieken op de mechanische wereld, het technologische systeem, en het geloof in de technologische vooruitgang.

Paul Thek untitled ‘Meat Piece with Flies’ 1965 -1966

Thek maakte er en punt van om met materialen te werken die vergingen, zoals vegetatieven, delicaat gebouwde werken. Installaties waarin hij met opzet materialen gebruikte die vergingen, totdat alleen zijn essentie overbleef, zoals te zien in deze installatie in het Gemeente museum.
Ingepakt In het hart van het plastic ligt half vergaan vlees!
​
Ook mag het werk van Louise Bourgeois niet ontbreken.
Haar fantastische Spider is onderdeel van deze tentoonstelling.
Bourgeois zei over haar spiders dat het geen figuren zijn waar je angst voor moet hebben, in tegendeel, ze staan voor het reparen van tapesterien, wat haar moeder deed tot aan haar dood.
Zoals een spin eindeloos draden weeft, zo heeft de moeder eindeloos deze hangtapijten gerepareerd.

Louise Bourgeois Spider couple 2003

Deze groots opgezette tentoonstelling is de moeite waard om te gaan zien. Belangrijke werken die je anders niet te zien krijgt zijn hier verzameld. De Spider is toegevoegd aan de vaste collectie. De tentoonstelling is heel traditioneel opgezet, dat wel, maar dat is de keuze van de conservator.
Ook, en dat vind ik een belangrijk punt, je wordt als het ware aan de hand meegenomen in de belangrijke ontwikkeling die de sculptuur heeft doorgemaakt. Natuurlijk is dit maar een keuze uit de fantastsiche sculpturen en installaties die sindsdien ontwikkeld zijn en die men in alle grote tentoonstellingen kan bewonderen!
 
De tentoonstelling loopt tot 22 januari 2017

Adres en openingstijden:
Bezoekadres
Gemeente Museum
Stadhouderslaan 41
2517 HV Den Haag
 
dinsdag – zondag van 11.00 tot 17.00
Eerste Kerstdag gesloten
Museumkaart geldig
 
E-mail: info@gemeentemuseum.nl