Nieuwe Wilden, provocerende en humoristische kunst uit de jaren zestig en zeventig

Schilderij uit 1981 gemaakt door Andreas Schulze

Tekst Ilse van der Wal
Fotografie Wesley Ferwerda
 
STAD was bij de opening van de nieuwe tentoonstelling 'Nieuwe Wilden' in het Groninger Museum. Tijdens de opening zou de bekende Duitse zangeres Nina Hagen een optreden verzorgen, maar een dag van tevoren werd duidelijk dat ze wegens ziekte niet kon komen. Bij binnenkomst van het Museum was echter te zien dat dat de genodigden er niet van had weerhouden om te komen. 

De opening vond plaats op de benedenverdieping van het museum, waar ook de tentoonstelling geplaatst is. Hier aangekomen mengden we ons meteen in een gezellige drukte. In de foyer was er de mogelijkheid om een drankje te halen. Verrassend genoeg was de ingang naar de tentoonstelling toe ook niet afgezet waardoor wij ervoor kozen om meteen maar een kijkje te gaan nemen. We liepen door de ingang en bevonden ons meteen in een lichte ronde zaal waar vijf indrukwekkend grote schilderijen hingen. In deze zaal hing ook een bord met tekst en uitleg over wat Nieuwe Wilden eigenlijk inhoudt.
 
“Zo brutaal en heftig als de punk ooit de wereld van de popmuziek opschudde, zo manifesteerde het ‘neo-expressionisme’ zich in de wereld van de beeldende kunst. De internationale kunst werd in de jaren zestig en zeventig gedomineerd door abstracte en conceptuele tendensen, en bijna niemand had verwacht dat de figuratieve, expressionistische schilderkunst met zo’n grote kracht terug zou komen. Dat gebeurde wel, in meerdere landen tegelijk, en nergens op zo’n brede schaal als in (toenmalig West-) Duitsland. Daar ontstonden in diverse steden levendige centra waar jonge kunstenaars in wisselwerking en competitie met elkaar rauwe, provocerende en humoristische schilderijen maakten. Sommigen werden daarbij direct geïnspireerd door het historische Duitse expressionisme, anderen beoefenden met onverholen sarcasme de zogenaamde ‘bad painting’. Het Groninger Museum was een van de eerste musea in Nederland dat dit soort kunst op grote schaal verzamelde. De tentoonstelling was voor het eerst te zien in het Städel Museum in Frankfurt.”
 
Nadat we in de schilderijen in de eerste zaal bekeken hadden en de teksten gelezen, werd duidelijk dat we ons naar de middelste zaal moesten begeven voor het welkomstwoord. Wegens de grote opkomst paste niet alle bezoekers in de zaal, waardoor ook wij in de zaal ernaast stonden en niet veel van het welkomstwoord meekregen. Na een luid applaus was iedereen officieel verwelkomd en kon men weer op z'n gemak de tentoonstelling verder bekijken.
 
De tentoonstelling bestond uit meerdere zalen. De wanden in alle zalen waren geverfd in een zachte pastelkleur waardoor er een mooi contrast met de kleurrijke schilderijen ontstond. De werken in de zalen waren zeer gevarieerd. In de tekst die in de eerste zaal hing was al te lezen dat veel werken uit de neo-expressionisme bestonden uit ‘Bad Painting’, oftewel, expres slecht schilderen. In enkele werken was dit goed terug te zien, terwijl andere schilderijen juist zeer precies en gedetailleerd waren. De variatie in de schilderijen maakt dat de tentoonstelling interessant is voor een heel breed publiek, wat ook wel te zien is aan de mensen die op de opening afgekomen zijn.
 
Tijdens onze ronde door de tentoonstelling heen vinden we de mogelijkheid om nog even met Andreas Blühm, de directeur van het museum te praten. Hij is zeer tevreden over hoe de avond verloopt. 'De opkomst is veel groter dan verwacht. Met moderne kunst is het altijd maar weer afwachten of het in de smaak valt of niet. Eigenlijk is het hoe moderner hoe moeilijker.' Op de vraag wat hij zelf van de werken vindt, antwoord hij dat hij ze zeer indrukwekkend vindt, maar dat hij het een wel beter vindt dan het ander. 'Het grappige van Bad Painting is dat je dat pas kan doen wanneer je juist heel goed kan schilderen.' Blühm is vooral geïnteresseerd in de reactie van het publiek. 'In zekere zin is het toch een risico dat je neemt als je ervoor kiest om moderne schilderkunst tentoon te stellen. Al zijn dit wel, in de kunstwereld, gevestigde namen.'
 
Na het gesprekje met Andreas Blühm lopen we weer verder door de tentoonstelling. Het interessante van sommige werken is dat het net is alsof ze nog niet af zijn. Je ziet bijvoorbeeld de lijntjes van de schets er nog doorheen of lichaamsdelen zijn niet mooi uitgewerkt. Dat is nou precies het idee van Bad Painting. Van een van de medewerkers van het museum krijgen we te horen dat deze tentoonstelling een bijzondere geschiedenis heeft. Het Groninger Museum was namelijk een van de eerste musea in Nederland dat dit soort kunst op grote schaal verzamelde. Destijds was er nog grote twijfel over of het werk wel geschikt was om tentoon te stellen. Het feit dat er nu een grote tentoonstelling van het werk is geopend, is dan ook heel bijzonder. Zowel voor het Groninger Museum als voor de stad Groningen.