Nieuwe tentoonstelling belicht ‘vergeten’ Haagse schilder uit de Gouden Eeuw: Jan van Ravesteyn

Jan van Ravesteyn, de Officieren van het Witte Vendel der Haagse Schutterij, 1633. Collectie Haags Historisch Museum

Jan van Ravesteyn (ca. 1572-1657) was in de zeventiende eeuw een van de belangrijkste portretschilders van Den Haag. Tegenwoordig is hij bij het grote publiek onbekend. Daarom organiseert het Haags Historisch Museum van 26 november 2016 t/m 9 april 2017 de tentoonstelling ‘Gezichten van de Gouden Eeuw. Portretten van Jan van Ravesteyn’. De tentoonstelling geeft - voor het eerst - een overzicht van zijn leven, werk en opdrachtgevers op een passende locatie: in het voormalige clubgebouw van de schutterij (het huidige Haags Historisch Museum), waar hij zo’n vierhonderd jaar geleden zelf actief was als schutter.  
 ​

De expositie toont vier topstukken uit de eigen collectie, aangevuld met bruiklenen van o.a. het Mauritshuis en Rijksmuseum. Sinds lange tijd wordt een door Van Ravesteyn geschilderde familie weer met elkaar herenigd: de portretten van Jacob van Paffenrode (Rijksdienst Cultureel Erfgoed), zijn echtgenote Wilhelmina van Arckel (Gorcums Museum) en een meisje uit de familie Van Paffenrode (Kabinet van de Koning) zullen tezamen te zien zijn op de expositie.  
 
Bij de tentoonstelling verschijnt de rijk geïllustreerde publicatie ‘Jan van Ravesteyn, een Haagse portretschilder’, geschreven door gastconservator Saskia Kuus. De publicatie kost €17,95 en is te koop in o.a. de museumwinkel.  
 
Feestelijke opening op zaterdag 26 november De feestelijke opening voor het publiek vindt plaats op zaterdag 26 november van 12.00 tot 17.00 uur. Toegang tot het museum is deze dag gratis en er zijn diverse activiteiten.  
 
De tentoonstelling en activiteiten zijn mede mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van o.a. het Sebastiaan Genootschap, Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, de J.E. Jurriaanse Stichting, De Gijselaar-Hintzenfonds, de Nederlandse Kostuumvereniging en de Gemeente Den Haag. 

Achtergrond - Wie was Jan Raversteyn?

Over de jeugd van de schilder Jan van Ravesteyn is weinig bekend. Hij is zeer waarschijnlijk in 1572 geboren, maar over zijn geboorteplaats en ouders valt niets met zekerheid te zeggen. Aangenomen wordt dat Anthonis van Ravesteyn, een glasschilder uit Culemborg, zijn vader was. Wel is zeker dat Jan van Ravesteyn zich in 1598 inschreef bij het Sint Lukasgilde in Den Haag.  
 
Van Ravesteyn ontwikkelde zich tot één van de belangrijkste portretschilders van Den Haag. Tijdgenoten roemden hem om zijn schilderstijl: zo noemde Carel van Mander hem een “voortreffelijk schilder” en maakte de beroemde hofschilder Anthony van Dyck zelfs een portret van hem.  
 
Zijn opdrachtgevers waren zeer gevarieerd: van rijke particulieren, die hun kinderen of zich als echtpaar lieten portretteren, tot de lage adel en de magistraat van de stad. Opmerkelijk is een portret uit de collectie van het Haags Historisch Museum, waar Van Ravesteyn de Haagse magistraat samen met de officieren van de schutterij portretteerde – voor zover bekend, een unieke combinatie in de Nederlandse schilderkunst. Ook het hof maakte gebruik van zijn schilderkwaliteiten. Zo maakte Van Ravesteyn voor prins Maurits een reeks van 27 officiersportretten, die een plek kregen in Paleis Honselaarsdijk en tegenwoordig deel uitmaken van de collectie van het Mauritshuis. Een prestigieuze opdracht, waar Van Ravesteyn in zijn tijd zeker trots op geweest zal zijn. Een deel van deze portretten is te zien op de tentoonstelling.  
 
Duidelijk is wel dat Van Ravesteyn, net als veel andere schilders in de Gouden Eeuw, een echte specialist was. Er zijn van hem geen landschappen, stadsgezichten of stillevens bekend: hij beperkte zich enkel tot het schilderen van portretten. Een lucratieve tak, omdat daar veel vraag naar was onder de (rijke) elite. Desondanks kende Van Ravesteyn in Den Haag maar weinig echte concurrentie. Vaak wordt hij in één adem genoemd met de schilder Michiel van Mierevelt, omdat de twee qua schilderstijl veel gelijkenissen tonen. Toch was Van Mierevelt niet direct een concurrent van Van Ravesteyn: hij was namelijk vooral werkzaam in Delft. Beide schilders hadden zo hun eigen stad en clientèle.  
 
Hoewel Van Ravesteyn in  zijn eigen tijd geroemd werd door tijdgenoten en opdrachtgevers, is deze schilder tegenwoordig bij het grote publiek nog relatief onbekend. Het Haags Historisch Museum vindt het daarom hoog tijd om deze vergeten Haagse portretschilder in de schijnwerpers te zetten, op de precieze plek waar hij zo’n 400 jaar geleden zelf actief was als schutter. Gastconservator Saskia Kuus: “Het bijzondere aan deze kunstenaar is dat hij een zeer fijn oog voor detail had, waardoor je vanuit eerste hand de bijzondere zeventiende-eeuwse mode uit de Hofstad meekrijgt.“ De tentoonstelling ‘Gezichten van de Gouden Eeuw. Portretten van Jan van Ravesteyn’ is van 26 november 2016 t/m 9 april 2017 te zien.