Nalani Malani, Transgressions

Indiase kunstenaar toont in betoverende beelden de onderhuidse rauwe realiteit van vluchtelingen en onderdrukking van vrouwen.

Dit voorjaar toont het Stedelijk Museum werk van de Indiase kunstenaar Nalini Malani (1946, Karachi), die al vijftig jaar in haar geëngageerde kunst een breed publiek aanspreekt met actuele politieke, humane en ecologische thema’s, die zij combineert met klassieke literaire en mythologische verhalen. Malani werd zelf vluchteling door de scheiding van India en Pakistan, en ervoer met haar familie de vervreemding en onderdrukking aan den lijve. Vanuit haar werk strijd ze voor een progressieve positie van de vrouw.
De tentoonstelling is onderdeel van een nieuw, langlopend onderzoeksprogramma op de begane grond van het Stedelijk, waarin er nieuw licht op de collectie wordt geworpen aan de hand van actuele thema’s. Zo stelt het Stedelijk in 2017 met zes presentaties het onderwerp ‘migratie’ aan de orde, waarvan die van Nalini Malani de eerste is.
Beatrix Ruf, directeur Stedelijk Museum: "Nalini Malani is een grootheid in India, je kunt haar vergelijken met Marlene Dumas. Ze creëert multimedia installaties waarin naast video en bewegende schaduwen ook schilderkunst en poëzie zijn opgenomen. Het Stedelijk heeft sinds 2002 werk van haar in de collectie. De thema's in haar oeuvre zijn ongekend actueel, en het is tijd dat zij weer onder de aandacht komt. Ook internationaal is er een hernieuwde belangstelling voor haar werk: vorig jaar was het te zien in Boston, en de tentoonstelling in het Stedelijk is een prelude op het grote overzicht eind dit jaar in Centre Pompidou, dat zal doorreizen naar Turijn."
​
Transgressions: hart van de tentoonstelling
De installatie Transgressions uit 2001 uit de collectie van het Stedelijk, vormt het hart van de tentoonstelling en is Malani’s eerste video/shadowplay, zoals zij dit type werk noemt. Door de combinatie van vier van binnen beschilderde cilinders van mylar plastic, die langzaam in het rond draaien, en waardoorheen videobeelden geprojecteerd worden, ontstaat er op de wanden een eindeloos variërend schaduwspel.

Transgressions is rijk aan verhaallijnen die uitnodigen tot interpretatie. De videoprojecties beginnen met de huid van een blanke man waarop schaduwen van schilderingen als bewegende tatoeages een spel vormen waarna ze overgaan tot kleurrijke bewerkte segmenten van Bollywood-films. Daaroverheen verschijnt een regen van teksten die een keuze zijn uit de schijnbaar onuitputtelijke rijkdom van Indiase talen, die aan het verdwijnen zijn omdat ze, onder de druk van de globalisering, niet meer onderwezen worden.

De schilderingen op de cilinders laten in de typisch Indiase Kalighat stijl onder meer een Britse groot wild jager zien, gezeten op een olifant, de vrouwelijke god Durga, twee boksende figuren, en de plattegrond van het Subcontinent met Pakistan en India verwikkeld in een immer aflatende strijd.

In de voorgedragen tekst, waarin de impact van globalisering wordt benoemd, stelt een terugkerende vrouwenstem ‘I speak orange, I speak blue’ – refererend aan de oprukkende mobiele providers in India. ‘Orange’ was de marktleider in mobiele telefonie in de tijd waarin het werk ontstond en propageerde zijn diensten voor een bedrag dat gelijk stond aan de goedkoopste snacks in India. Daarnaast vraagt een kinderstem aan haar moeder of ze alsjeblieft naar ‘English school’ mag, waarmee Malani doelt op het in India overheersende gevoel dat zonder een goede beheersing van de Engelse taal je het niet redt in de samenleving van de toekomst.
​
Extra werken en muurtekening
Nalini Malani en Margriet Schavemaker van het Stedelijk, samensteller van de tentoonstelling, hebben nog circa 25 andere werken geselecteerd waarin de thema’s en vele verwijzingen naar literaire en klassieke bronnen in Transgressions een context krijgen. Daarin wordt ook het ontstaan van Malani's bijzondere multimediale praktijk getraceerd: vanaf de experimentele films uit de jaren 60/70, de videodocumentaties van haar ongewone theaterstukken uit de jaren 90 en kunstenaarsboeken van de periode 1991/2016.

Nalini Malani brengt in de week voor de opening in de entree van de tentoonstelling een muurtekening aan. Dit is een op dit moment zeer actueel medium, met name onder een nieuwe generatie Indiase en Westerse kunstenaars, en al sinds 1991 een vast onderdeel van Malani’s werk. De muurschilderingen waren een eerste stap in de ontwikkeling van haar latere schaduwinstallaties.

Op zondag 18 juni, de laatste dag van de tentoonstelling, zal de muurtekening, zoals gebruikelijk bij Malani, verdwijnen door een Erasure Performance, waarbij het uitwissen is uitgevoerd door een nog nader te bepalen onverwachte groep personen.