Kleurrijk Japan: 226 Japanse affiches in de Erezaal van het Stedelijk – van vloer tot plafond

Kazumasa Nagai, Himeji Shirotopia tentoonstelling 1989, 1988

Kazumasa Nagai, Mensenrechten - Samen leven, 1989

7 sep 2019 t/m 2 feb 2020

Het Stedelijk Museum eert postuum de Japanse grafische ontwerper Shigeru Watano (1937-2012) met de tentoonstelling Kleurrijk Japan in de Erezaal waar maar liefst 226 Japanse affiches te zien zullen zijn. Watano, die in Nederland woonde, was een onmisbare schakel tussen het Stedelijk en vele Japanse ontwerpers. Mede door zijn hulp heeft het Stedelijk een groot aantal Japanse affiches kunnen verwerven en hebben Japanse ontwerpers ruimhartig geschonken aan het museum. Een belangrijk moment was een schenking van 92 affiches door DAI Nippon Printers in 2018. De Stedelijk-collectie van 800 Japanse affiches is daarmee toonaangevend in Europa.

De tentoonstelling laat een dwarsdoorsnede zien van de rijke grafische vormgeving van Japan met onder andere werk van ontwerpers als Hiroshi Ochi, Kazumasa Nagai, Ikko Tanaka, Yusaku Kamekura, Mitsuo Katsui, Shigeo Fukuda, U.G. Sato, Ken Miki, Yusaku Nakamura en Eiko Ishioka. Het oudste affiche dateert van 1937, het jongste is uit 2018. Eén wand in de tentoonstelling is exclusief voor de internationaal befaamde grafisch ontwerper en kunstenaar Tadanori Yokoo. Het Stedelijk was in 1974 de eerste venue in Europa waar zijn werk te zien was mede dankzij de inzet van Watano.

Conservator Carolien Glazenburg: ‘Kleurrijk Japan is een ware kleur-explosie van 226 Japanse affiches uit onze collectie. Ze bedekken de wanden van de Erezaal van vloer tot plafond. Zo wordt de bezoeker ondergedompeld in deze overweldigende kleurenrijkdom.’

De Japanse affichekunst is relatief jong vergeleken bij die van Europa. Pas in het begin van de 20ste eeuw werden affiches ingezet als reclame-uiting. De stijl van de affiches is veelzijdig en varieert van kleurrijk en uitbundig tot verstild en minimalistisch. De beeldtaal die Japanse ontwerpers daarvoor gebruiken verschilt van die van Europa. De Japanse beeldcultuur is veel indirecter en subtieler, heel vaak poëtisch. Een beeld komt bijvoorbeeld niet altijd overeen met het onderwerp zoals wij dat ons zouden voorstellen; een uitvergroot karakter met een poëtische tekst voor een concert van een popgroep bijvoorbeeld. 

De Japanse karakters spelen een belangrijke decoratieve rol en worden zowel op de Europese manier (horizontaal) als op de Japanse manier (verticaal) gebruikt. Ook het gebruik van fotografie in affiches is van hoog niveau, zeker na de Tweede Wereldoorlog toen fotografie een grote vlucht nam waarbij de Japanse camera’s als van Canon en Nikon een belangrijke rol speelden.

NAJAAR 2019: 3X GRAFISCH ONTWERP IN HET STEDELIJK
Dit najaar zijn er in het Stedelijk maar liefst drie tentoonstellingen te zien over grafische vormgeving. Kleurrijk Japan wordt vergezeld door de tentoonstelling Wim Crouwel: Mr. Gridnik (28 sep t/m 22 mrt 2020), en de presentatie Best Verzorgde Boeken 2018 (25 september-30 oktober 2019).

De tentoonstelling Kleurrijk Japan – 226 affiches uit de collectie is mede tot stand gekomen dankzij de genereuze steun van Teijin.

Ikko Tanaka, Noh Performance, 1958

Ryuichi Yamashiro, Forest, 1954

---