Kees Verwey en vis in de kunst in het Dordrechts Museum

Kees Verwey, Het gele jakje, Dordrechts Museum (langdurige bruikleen RCE)

 Deze zomer kun je in het Dordrechts Museum vissen naar verborgen betekenissen en ontdek je de moderne kunst van Kees Verwey. Vanaf 30 juni en 6 juli zijn deze tijdelijke tentoonstellingen te zien, naast de vaste collectie met 6 eeuwen Nederlandse schilderkunst.
Vissen naar verborgen betekenissen bij Beet!

Jan Steen, Het minneaanbod, 1660 – 1669, doek overgebracht op hout, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel/ foto: J. Geleyns - Art Photography

Vis is niet altijd wat het lijkt. Bij Jan Steen is een opgehouden haring met twee uien een humoristische verwijzing naar het mannelijk geslachtsdeel. Vis kan in de kunst een erotische betekenis hebben. De vorm doet daar al aan denken: een haring als fallussymbool of een moot zalm als het vrouwelijke voortplantingsorgaan. En wat te denken van oesters als lustopwekkers? Maar vis komt ook vaak in Bijbelse verhalen voor en is een belangrijk religieus symbool. Vissen symboliseren ook het element water of het seizoen winter in prentreeksen. Of vis staat voor welvaart. De visvangst is immers altijd belangrijk geweest voor de Nederlandse economie. Vis spreekt daardoor al eeuwenlang tot de verbeelding.

Hoe vis de Nederlandse kunst en cultuur verrijkt
Voor het eerst laat een tentoonstelling zien hoe sterk vis de Nederlandse kunst en cultuur heeft verrijkt. Het is een speurtocht naar verschillende, vaak verborgen betekenissen van vis. Van Bruegels De grote vissen eten de kleine tot Eschers Water en Lucht. Steeds weer hebben kunstenaars vissen uitgebeeld en als religieus, erotisch of satirisch symbool gebruikt. Bijbelse verhalen als de Wonderbare visvangst en Jonas in de walvis komen voorbij, maar ook de Hoekse en Kabeljauwse twisten, carnaval en vasten, en talloze spreekwoorden en spotprenten met vis.

Vis uit bijzondere bruiklenen en eigen collectie
De visvangst is lange tijd de belangrijkste economische activiteit van Dordrecht geweest. Dat is terug te vinden in de collecties van het Dordrechts Museum die de basis vormen voor de tentoonstelling. Daarnaast werken tal van vooraanstaande musea mee. Bruiklenen worden verkregen van het Rijksmuseum, het Mauritshuis, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van België in Brussel en vele andere musea en particuliere collecties in binnen- en buitenland.
De tentoonstelling wordt georganiseerd in samenwerking met het Museum Vlaardingen waar als aanvulling op Beet! het 19de-eeuwse vissersgenre belicht zal worden in de tentoonstelling Schoon aan de haak. Schilderachtig vissersleven.

Kees Verwey en zijn grote voorbeelden
De tentoonstelling Kees Verwey en zijn idolen laat zien hoe Verwey (1900 – 1995) zich eindeloos liet inspireren door zijn voorgangers en tijdgenoten. Verwey werd geboren in een cultuur minnend gezin. In deze context ontstond al vroeg een liefde voor tekenen.
Beginnend in een laat-impressionistische stijl werd zijn werk na de oorlog expressionistischer van toon. Portretten, bloemstillevens, atelierinterieurs horen tot zijn belangrijkste onderwerpen. Hij liet zich bewust beïnvloeden door de kunstenaars die hij bewonderde. De weerslag die dit had op zijn werk, staat in deze tentoonstelling centraal. Verwey wordt getoond in de context van zijn impressionistische voorgangers en moderne tijdgenoten.

Godefridus Schalcken, De haringverkoopster, ca 1675-1680, olieverf op paneel, Amsterdam, Rijksmuseum

​
Verwey worstelt met zijn grote voorbeelden
“Ik heb mij altijd sterk afhankelijk gevoeld" schreef Verwey. Als kind tekende ik uitsluitend na. Ook later bleef ik mij lang aan grote voorbeelden optrekken. Vandaar de vele invloeden die mij onophoudelijk belaagden." Tijdens zijn leven, dat bijna een eeuw beslaat, maakte de kunstenaar verschillende ontwikkelingen in de schilderkunst mee. Regelmatig greep Verwey het werk van anderen aan om zijn eigen werk verdieping te geven. Zo kwam hij al op jonge leeftijd in aanraking met het werk van George Breitner, Floris Verster en Willem Witsen. Vooral het werk van Verster maakte een onuitwisbare indruk. Ook zijn leermeester H.F. Boot oefende lange tijd invloed op hem uit. Het werk van Franse (post-)impressionisten zoals Pierre Bonnard en Edouard Vuillard had zijn weerslag met name op Verwey's aquarellen. Kunstenaars als Pablo Picasso en George Braque inspireerden hem tot het experimenteren met abstracte schilderkunst. Van zijn grote voorbeelden is ook werk te zien in deze tentoonstelling.
​
Het werk van deze en andere kunstenaars opende nieuwe wegen voor de schilder, zichtbaar in schilderijen in wisselende stijlen. Stemmig of juist uitbundig van kleur, in een grove, spontane kwaststreek, treffende lijn of juist een minutieus gebaar. Want, zo vond Verwey, "Niemand kan geheel op eigen kracht leven. Er is een onmisbare band nodig met de grote geesten om ons heen. Om desalniettemin een eigen plaats te veroveren."

 
Beet! Vissen naar Verborgen betekenissen. Van 30 juni t/m 10 november 2019.

In Museum Vlaardingen: Schoon aan de haak – schilderachtig vissersleven. Van 21 juni t/m 10 november 2019

Kees Verwey en zijn idolen. Van 6 juli 2019 t/m 5 januari 2020.
​
Museumstraat 40, 3311 XP Dordrecht
https://www.dordrechtsmuseum.nl

---