'Karel Appel: Een retrospectief' in Gemeentemuseum Den Haag

Karel Appel, Vlammend Kind met Hoepel, 1961 Collectie Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, France © Karel Appel Foundation, c/o Pictoright Amsterdam, 2015

Karel Appel (1921-2006) is internationaal gezien een van de beroemdste Nederlandse kunstenaars van de twintigste eeuw. In 2016 is het tien jaar geleden dat hij is overleden. Een mooi moment om een frisse blik te werpen op een oeuvre, dat velen vooral met de jaren 50 en CoBrA associëren, maar dat zich over meer dan zes decennia uitstrekt. Gemeentemuseum Den Haag belicht Appel met dit grootse retrospectief vanuit verschillende gezichtspunten. De tentoonstelling vormt een spil van een brede internationale herontdekking van Appels werk. Ook in steden als Parijs, München en Washington zijn tentoonstellingen georganiseerd.

De kunstwerken die Karel Appel in zijn CoBrA periode maakte – met felle kleuren, sterke contourlijnen en een ogenschijnlijk
simpele vorm – zijn bij velen het meest bekend. Maar alhoewel hij, samen met Corneille en Constant, gezien wordt als het boegbeeld van deze avant-gardebeweging, ging Appel altijd consequent zijn eigen weg. Hij experimenteerde, zocht de
grenzen op en bleef tot op hoge leeftijd zijn werk vernieuwen. Zijn stijl en materiaal wisselde vaak, van vroege speelse en
kinderlijke voorstellingen tot aan latere sculpturen, waarin hij schilderkunst met gevonden voorwerpen combineerde.
Typerend voor Karel Appel is ook dat hij al vroeg samenwerkte met kunstenaars uit andere disciplines, zoals, dichters,
muzikanten en choreografen. 

In de bekende documentaire van Jan Vrijman uit 1961 wordt Karel Appel neergezet als een woest schildersbeest dat zwetend en grommend in gevecht lijkt met het schildersdoek. Spontaan en puur vanuit zijn instincten veegt en smijt Appel de verf op het doek. Hij lijkt het publiek te manipuleren door bewust een cliché van de wilde, romantische kunstenaar neer te zetten. Zijn beroemde uitspraak ‘Ik rotzooi maar wat an’ wordt te letterlijk opgevat en veroorzaakt veel ophef in Nederland. Appel schildert expressief en spontaan, maar gaat nauwkeuriger te werk dan hij doet voorkomen. Hij kiest zijn gereedschap en verf met zorg, maakt vooraf schetsen en haalt zijn inspiratie uit de kunstgeschiedenis. Hij bestudeert het werk van Rembrandt, Van Gogh, Picasso en Mondriaan grondig. Zijn kunstwerken blijken doordachte composities. Vanaf het moment dat Appel in 1950 naar Parijs verhuist, ontvangt hij grote prijzen, wordt naar Biënnales afgevaardigd en krijgt eervolle opdrachten.

Ondanks zijn wereldfaam, blijft hij zijn hele leven lang een gecompliceerde verhouding met Nederland houden. De elite hier
wil niets van hem weten, terwijl het volk, vanwege zijn spontaniteit en ongekunsteldheid, met hem weg loopt. Door een
kleine groep in de kunstwereld wordt zijn werk gewaardeerd en gepromoot. Vandaag de dag is zijn werk internationaal verspreid over vele belangrijke museale- en particuliere collecties. 

Gemeentemuseum Den Haag toont met 67 schilderijen, 12 beelden en meer dan 60 tekeningen aan dat Karel Appel meer was dan een CoBrA-kunstenaar en zijn flamboyante imago. Zo komen zijn vroege interesse in Outsider Art aan bod, zijn experimenten met uiteenlopende stijlen en de zeer eigen – soms bijna abstracte – interpretatie van klassieke thema’s zoals het naakt, het portret, het landschap en het stadsgezicht. Gemeentemuseum Den Haag heeft een lange traditie met Karel Appel. Eerder vonden er belangrijke tentoonstellingen plaats en de kunstenaar schonk in 1983 en 2002 een groot aantal tekeningen aan het museum. Dit retrospectief markeert opnieuw de bijzondere band.

Catalogus en kinderkunstboek
Bij de tentoonstelling verschijnt een indrukwekkend naslagwerk over Karel Appel. Het boek verschijnt in het Engels en
Nederlands en wordt uitgegeven door Uitgeverij Walther König in Keulen. Naast teksten van Rudi Fuchs, Klaus Ottmann en
dr. Franz-W. Kaiser is er een interview in opgetekend met kunstcriticus Michel Ragon, een van de laatste tijdsgetuigen uit
de CoBrA-tijd in Parijs. Dankzij nieuw onderzoek is, behalve een uitgebreide chronologie, ook het beroemde contramanifest van Karel Appel, compleet geactualiseerd opgenomen. Het nieuwe kinderkunstboek Karel Appel uit de kapperszaak in
de Dapperstraat van Imme Dros en Harrie Geelen vertelt het verhaal van de jonge Karel die in plaats van kapper, zoals zijn
vader, een droom heeft om een beroemd kunstenaar te worden. Het kleurrijke prentenboek is alweer het vijftiende deel uit de
serie kinderkunstboeken die het Gemeentemuseum Den Haag uitgeeft in samenwerking met Uitgeverij Leopold.

Expositie: Karel Appel - een retrospectief
Locatie: Gemeentemuseum Den Haag
De expositie is te bezoeken van 16 januari t/m 16 mei 2016.
www.gemeentemuseum.nl