Eerste overzichtstentoonstelling Adriaen van de Velde

Rijksmuseum brengt eerbetoon aan jong gestorven meester van het Hollandse Landschap

Adriaen van de Velde, Portret van een echtpaar met twee kinderen en een min in een landschap, 1667. Collectie Rijksmuseum. Bruikleen van de gemeente Amsterdam (legaat A. van der Hoop)

Het Rijksmuseum toont deze zomer het eerste grote monografische overzicht ooit van Adriaen van de Velde (1636-1672), een van de beste landschapsschilders van de Gouden Eeuw. Te zien zijn zestig schilderijen, voorstudies en tekeningen van het jong gestorven talent uit particuliere en museale collecties als het Louvre, de Gemäldegalerie Alte Meister in Kassel, Museo Thyssen Bornemisza Madrid, het Mauritshuis en het British Museum. 

Onvolprezen meester
Lange tijd werd Adriaen van de Velde, die slechts 35 jaar werd, beschouwd als een van de grootste kunstenaars van de 17de eeuw. Al tijdens zijn leven stond hij bekend als een voortreffelijk schilder van mensen en dieren. Zijn postume roem reikte tot halverwege de vorige eeuw. Vandaag de dag is zijn naam bij het grote publiek echter nauwelijks meer bekend. Daar brengt het Rijksmuseum in samenwerking met de Dulwich Picture Gallery in Londen nu verandering in.

Landschapsschilder uit zeeschildersnest
Als zoon van de beroemde zeeschilder Willem van de Velde de Oude en broer van de al even beroemde Willem van de Velde de Jonge, ontpopte wonderkind Adriaen zich als landschapsschilder. Maar ook als fenomenaal tekenaar. Met name zijn figuur- en dierenstudies – veelal getekend met rood krijt – gelden als sublieme voorbeelden van het genre. In zijn tekeningen bereidde hij zich op zorgvuldige wijze voor op zijn populaire geschilderde landschapstaferelen. Geregeld werd hij ook gevraagd om figuren in landschappen en stadsgezichten van andere kunstenaars te schilderen.

Unieke kijk op werkwijze
Door Van de Velde’s verfijnde schilderijen te herenigen met hun voorbereidende tekeningen, geeft de tentoonstelling niet alleen een representatief beeld van zijn oeuvre, ook krijgt de bezoeker een unieke kijk op de werkwijze van Van de Velde: veel motieven uit de gedetailleerde tekeningen zien we terug in zijn schilderijen. Als geen andere kunstenaar van zijn tijd maakt Van de Velde het de kijker mogelijk de verschillende fasen in het creatieve proces zo nauwkeurig te volgen.

Bijzondere bruiklenen
De zestig werken in de tentoonstelling – 37 tekeningen en 23 schilderijen - zijn afkomstig uit publieke en particuliere verzamelingen in binnen- en buitenland. Bijzonder is het op 21-jarige leeftijd geschilderde Het strand bij Scheveningen, een bruikleen uit de Gemäldegalerie Alte Meister in Kassel. Of het uit het Louvre geleende houten paneeltje met een strandtafereel uit 1660, een werk dat zelden wordt uitgeleend. Het Rijksmuseum zelf is met vijf schilderijen en tien tekeningen vertegenwoordigd.

Publicatie
Een rijk geïllustreerd boek begeleidt de tentoonstelling over Adriaen van de Velde. Het is de eerste commercieel verkrijgbare uitgave die over hem verschijnt. Na een inleiding over het leven, de loopbaan en de artistieke omgeving van de kunstenaar, worden alle ruim 60 tentoongestelde werken besproken in ongeveer 40 entries. Net als in de tentoonstelling ligt het accent op de visuele rijkdom van het werk en de werkwijze van de kunstenaar. Zowel de bezoeker aan de tentoonstelling als de lezer van het boek kijken als het ware over de schouder van de kunstenaar mee.

Expositie: Adriaen van de Velde. Meester van het Hollandse landschap
Locatie: Philipsvleugel, Rijksmuseum, Amsterdam
Wanneer: 24 juni t/m 25 september 2016 
www.rijksmuseum.nl