De loop der dingen in Kunsthal KAdE

Wie de bal kaatst, kan hem terugverwachten 

Sam Taylor-Johnson, film stills uit 'A Little Death' (bovenste 2 beelden), 2002, 35 mm film. Courtesy: White Cube | Still Life (onderste 2 beelden), 2001, 35mm film. Courtesy: Sammlung Goetz

De tentoonstelling ‘De Loop der Dingen’ | ‘The Way Things Go’ in Kunsthal KAdE gaat over oorzaak en gevolg. Een oorzaak gaat vooraf aan een gevolg; een ogenschijnlijk simpel gegeven van een reeks causale wetten die de wereld regelt en beheerst. Een serie - soms overeenkomstige - gebeurtenissen waarin iedere actie door een vorige wordt uitgelokt en de volgende in zich bergt. Dit gegeven inspireert verschillende kunstenaars om oorzakelijke processen te observeren, uit te lokken of naar hun hand te zetten. Aanleiding voor de tentoonstelling is de film Der Lauf der Dinge van het Zwitserse kunstenaarsduo Peter Fischli en David Weiss. 

Filmstills uit Der Lauf der Dinge, 1987, Peter Fischli & David Weiss

Der Lauf der Dinge | Fischli & Weiss
Een hangende vuilniszak zakt al draaiende langzaam naar beneden waardoor een autoband begint te rollen en even later een plank kantelt. Zo begint de 30 meter lange kettingreactie in de film Der Lauf der Dinge (1987) van het Zwitserse duo Peter Fischli & David Weiss. De meest alledaagse objecten brengen door middel van vuur, explosies en andere chemische reacties andere objecten in beweging. Fischli & Weiss hebben in 1986-1987 een jaar lang met alle onderdelen in de kettingreactie gestoeid. Uiteindelijk ligt alles kapot of nutteloos op de grond. Ze laten zien hoe een systeem, bepaald door de mogelijkheden en beperkingen, stappen zet in de richting van zijn eigen vernietiging. De kettingreactie is opgebouwd over een lengte van 20 tot 30 meter in een loods. De film van Fischli & Weiss was en is nog steeds een inspiratiebron voor veel kunstenaars.

Miguel Angel Rios, FUERA DE FOCO, video still, 2008, dvd, loop devacam, 2,07 min, courtesy: AKINCI

Installaties, video's & objecten | een Loop der Dingen kunstwerk heeft beweging in zich
In de tentoonstelling in Kunsthal KAdE zijn naast de film Der Lauf der Dinge installaties, video’s en objecten van zowel kunstenaars als vormgevers te zien die de grenzen van oorzaak en gevolg opzoeken. Gerrit van Bakel maakte machines die door temperatuur-, licht- of luchtvochtigheidveranderingen traag bewegen. Hij wilde uitvinden in hoeverre hij natuurkundige processen kon volgen. Twee video’s van Sam Taylor-Johnson zoomen in op verrottend fruit en een wegterende dode haas. Het sterven als ultiem ‘gevolg’. Kettingreacties komen onder meer terug in de installatie van het collectief Spullenmannen, bij Roman Signer en ook in een animatie van Evelien Lohbeck. 

Een Loop der Dingen kunstwerk heeft beweging of de suggestie van beweging en een tijdsverloop in zich. Loop der dingen kunnen ontstaan door natuurlijke processen zoals bloei, groei en verval. Maar ook door menselijk handelen, manipulaties al dan niet met gereedschappen en machines, met soms onweerlegbare consequenties. Kunstenaarsduo Driessens en Verstappen creëerden bijvoorbeeld een zandvlakte in Sandbox. Zij stellen in deze ‘box’ de parameters vast en laten zich vervolgens verrassen door onvoorspelbare, voortdurend veranderende zandstormen.

De Trap des Ouderdoms, onbekend, circa 1642-1665. Courtesy: Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

Vanitas | gedenk te sterven
In deze tentoonstelling met voornamelijk werk van hedendaagse kunstenaars maken we een uitstapje naar de zeventiende eeuw waarin het motief ‘vanitas’ (gedenk te sterven) veelvuldig is verbeeld. We tonen twee prachtige voorbeelden van vanitasprenten: 'Het Wolkenpaleis van de Tijd' van Jan van Ossenbeeck, 1663 – 1674 uit de collectie van het Rijksmuseum, Amsterdam en 'De Trap des Ouderdoms', anoniem 1642-1665 uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen. Op beide prenten komt de zandloper voor als één van de symbolen voor vanitas. Uit een particuliere collectie uit Oosterhout tonen we een kleine selectie zandlopers. Zandlopers worden al eeuwen gebruikt om tijd door middel van ‘lopend zand’ visueel te meten. 

Expositie: De loop der dingen 
Locatie: Kunsthal KAdE, Amersfoort
De expositie is te zien van 23 januari t/m 1 mei 2016.
www.kunsthalkade.nl