De eerste die Zuid-Afrika compleet in kaart bracht

Hippopotamus amphibius capensis (Nijlpaard), Robert Jacob Gordon, ca. 1777

Het Rijksmuseum maakt vanaf vandaag alle tekeningen, dagboeken en brieven van Robert Jacob Gordon voor iedereen toegankelijk via www.robertjacobgordon.nl. Deze 18de-eeuwse reiziger bracht in ruim 450 tekeningen de bewoners, flora en fauna van Zuid-Afrika minutieus in kaart. Wat hij meemaakte tijdens zijn expedities beschreef hij uitvoerig in zijn dagboeken en brieven. De tekeningen, waaronder unieke panorama’s van wel acht meter lang, maken onderdeel uit van de collectie van het Rijksmuseum. De dagboeken en brieven bevinden zich in de Brenthurst Library in Johannesburg. Ter gelegenheid van de tentoonstelling Goede Hoop, Zuid-Afrika en Nederland vanaf 1600 zijn alle dagboeken én tekeningen van Gordon voor het eerst herenigd en geven zo een heel compleet beeld van Zuid-Afrika in de 18de eeuw. 

De interactieve website maakt het mogelijk precies na te gaan wat Gordon waar tegenkwam. Zo kan je tot in detail inzoomen op de 18de-eeuwse kaarten die hij maakte en deze via Google Maps vergelijken met de huidige locaties in Zuid-Afrika. Hieruit blijkt hoe ongelooflijk nauwkeurig zijn metingen waren. Via de website zijn ook zijn dagboeken en brieven volledig ontsloten. De aantekeningen die Gordon tijdens zijn twintig-jaar-lang verblijf in Zuid-Afrika maakte en die in 1965 werden herontdekt, worden bewaard in de Brenthurst Library in Johannesburg, Zuid-Afrika. Dankzij de website zijn deze documenten online toegankelijk en kan iedereen ze direct in verband brengen met de tekeningen. De oorspronkelijke teksten van de belangrijkste documenten zijn op deze website volledig getranscribeerd en vertaald naar het Engels.
Robert Jacob GordonDe 18de-eeuwse Nederlandse wetenschapper Robert Jacob Gordon (1743-1795) maakte vier verkenningsreizen in de binnenlanden van Zuid-Afrika tijdens zijn militaire dienst in de garnizoen van de VOC tussen 1777 en 1795. Als zoöloog, cartograaf, geograaf, taalkundige, meteoroloog en antropoloog legde hij zijn ontdekkingen en bevindingen vast in beeld en in schriften. De zogeheten "Atlas Gordon" bevat ruim 450 tekeningen, naast spectaculaire meterslange panorama’s die precies tonen hoe Gordon het land, de bewoners en de flora en fauna in kaart heeft gebracht. Om dat alles te kunnen vastleggen maakte hij vier lange reizen tot ver in het achterland. Daar bemiddelde hij tussen de inheemse bevolking en de kolonisten in hun strijden over grenzen en vee. Een uitstekende vertegenwoordiger van de Europese Verlichting, bracht hij zoveel mogelijk van de verzamelde gegevens samen op zijn ‘Groote Kaart’, die onvoltooid bleef door zijn zelfmoord in 1795, na de Britse invasie van de Kaap. Maar liefst 90 van Gordons tekeningen en panorama’s zijn te bewonderen op de tentoonstelling Goede Hoop. Zuid-Afrika en Nederland vanaf 1600 die van 17 februari tot en met 21 mei 2017 te zien is in het Rijksmuseum.
De website kwam tot stand dankzij Cees en Ingeborg van der Burg en is gemaakt door het Rijksmuseum in samenwerking met Fabrique en Q42. De url is verkregen dankzij de Doesburgse historische vereniging HetHuisDoesburg