De doden geportretteerd: Post Mortem - foto's vol liefde en verdriet in Museum Tot Zover

C. Allen, Tenby (Wales), carte-de-visite, ca. 1875

Foto’s gemaakt van overledenen roepen al ruim anderhalve eeuw afgrijzen en ontroering op. Uitvaartmuseum Tot Zover heeft vanaf 2 november een expositie over deze opmerkelijke traditie. 'Post Mortem – foto’s vol liefde en verdriet' bevat 185 historische post-mortemfoto’s uit de grootste Europese collectie met dit onderwerp, die van de Britse verzamelaar Paul Frecker. Het is de eerste keer dat zijn collectie wordt getoond. 'Post Mortem' toont ook moderne post-mortemfoto’s. Bovendien roept het museum iedereen op zelfgemaakte foto’s op te sturen.

Foto’s van na het overlijden zijn meestal bestemd voor privégebruik en je ziet ze zelden in musea. Freckers collectie doodsportretten is de grootste van Europa en een van de grootste ter wereld. Museum Tot Zover slaagde erin het belangrijkste deel van zijn collectie naar Nederland te halen. De meeste foto’s uit deze unieke collectie stammen uit de periode 1860-1920. Twee derde bestaat uit foto’s van kinderen. De kindersterfte was hoog en vaak was dit de enige foto die men van het kind had. Het zijn bijzondere foto’s die een inkijkje geven in het gevoelsleven van onze voorouders.

'Post Mortem' laat ook foto’s zien die de laatste jaren door uitvaartfotografen zijn gemaakt. Zij zetten een oude traditie voort met prachtige, ontroerende foto’s. Van kunstenaar Margriet Luyten zijn bovendien twee foto’s uit haar serie 'Insomnia' te zien; één daarvan is een bewerking van een foto uit de Frecker-collectie. Post-mortemfoto’s tonen een intiem soort verdriet en soms is het ook schrikken, een dode op de foto. Maar de foto’s zijn gemaakt uit liefde voor iemand, ze zijn een warme herinnering en een vastlegging van een moment dat niet vergeten mag worden.

Dankzij de smartphone  hebben we dagelijks een camera op zak en zijn we gewend alles wat we doen vast te leggen. Tijdens opbaringen en uitvaarten wordt er druk gefotografeerd. Zo belandt ook de post-mortemfotografie in een nieuwe fase. Museum Tot Zover roept mensen dan ook op om foto’s naar het museum te sturen. Ze worden dan geprint en opgehangen. Zelf een foto meenemen en ophangen mag ook.

'Post Mortem – foto’s vol liefde en verdriet' wordt financieel mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, het VSBfonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds. De audiotour is ingesproken door fotodetective Hans Aarsman, Frits Gierstberg (Nederlands Fotomuseum) en Hripsimé Visser (Stedelijk Museum). 

Expositie: 'Post Mortem'
Locatie: Museum Tot Zover, begraafplaats De Nieuwe Ooster, Amsterdam
Deze expositie is te zien van 2 november 2015 t/m 10 april 2016
www.totzover.nl