‘Contre l'Oubli - tegen het vergeten'

Frank Lisser - De familie Eliot

Dit jaar herdenkt en viert Europa 75 jaar bevrijding, vrede en vrijheid. In Museum Belvédère zal rond dit thema de bijzondere tentoonstelling ‘Contre l'Oubli - tegen het vergeten' te zien zijn. In dit tweeluik wordt aandacht geschonken aan het werk van Edith Auerbach (1899-1994) en Frank Lisser (1959) in relatie tot de Tweede Wereldoorlog.

Edith Auerbach
Op een vlooienmarkt in Parijs deed een Nederlandse kunsthandelaar eind jaren negentig een bijzondere ontdekking. In een stalletje zag hij een fascinerend schilderij hangen. Het bracht hem op het spoor van bijna tweeduizend tekeningen en schilderijen van een relatief onbekende kunstenares, de Duits-Joodse Edith Auerbach. Zij was in 1926 naar Parijs vertrokken en stortte zich aldaar in het kunstenaarsmilieu. Ze was een vaste bezoeker van de befaamde kunstenaarscafés in Montparnasse, waar ze haar schetsboeken vulde met portretten van aanstormende talenten en grote namen. Haar ontwikkeling werd bruut onderbroken door het opkomende nationaalsocialisme. Vlak voor de Duitse inval in Frankrijk werd zij geïnterneerd in het kamp Gurs bij de Pyreneeën. Zij wist na vele ontberingen te ontkomen en dook daarna onder. Auerbach overleefde de oorlog en legde na de bevrijding de verschrikkingen van de holocaust vast in een reeks aangrijpende schilderijen die ze ‘Contre l’Oubli’ noemde. In de tentoonstelling zijn diverse werken uit deze serie te zien, naast tweehonderd portrettekeningen uit de jaren twintig en dertig. Alle tekeningen en kampschilderijen zijn afkomstig uit de collectie van Michiel Levit.
 
 
Twee boeken
Bij de expositie ‘Contre l'Oubli - tegen het vergeten’ is een catalogus verschenen over het beeldende werk van Edith Auerbach. De rijk geïllustreerde uitgave ‘Contre l’Oubli – Edith Auerbach’ bevat een uitgebreide inleiding van journalist Pauline Broekema. Zij deed onderzoek naar het leven van de kunstenares en schreef daarover het boek ‘Tekenares van Montparnasse - het eigenzinnige kunstenaarsleven van Edith Auerbach’ (De Arbeiderspers, 2020). Het boek verscheen in april van dit jaar en beleefde net een tweede druk.
 
 
Frank Lisser
De Nederlandse kunstenaar Frank Lisser schilderde een monumentaal familieportret als eerbetoon aan zijn moeder. Zij overleefde als enige van haar Joodse familie de Tweede Wereldoorlog. De kunstenaar wilde haar verdwenen dierbaren vastleggen. Met behulp van oude foto’s reconstrueerde hij de beeltenissen van ooms en tantes tot een gefingeerd samenzijn dat hen in werkelijkheid nooit gegeven was. In de expositie wordt het schilderij getoond in relatie tot documentair materiaal uit het familiearchief van Lissers moeder.
 
Catalogus
Bij de expositie ‘Contre l'Oubli - tegen het vergeten’ is een catalogus verschenen over het familieportret van Frank Lisser. In de uitgave ‘De Familie Elion’ staan zowel het schilderij als een aangrijpende familiegeschiedenis centraal. De kunstenaar wist weinig van zijn poserende familieleden. Het lange werken aan het groepsportret bracht hem niet alleen dichter bij de afzonderlijke personen en hun geschiedenissen, maar ook bij het levensverhaal van zijn moeder. Van de veertien familieleden op het schilderij waren er vier voor de Tweede Wereldoorlog overleden, werden er zeven in de concentratiekampen vermoord en zouden er uiteindelijk drie de oorlog overleven: Lissers grootvader Cobus, diens oudste broer David en zijn kleine neef Ko. Tezamen met het schilderij, schetsen de opgetekende verhalen en opgenomen documenten de levens van herkenbare mensen en verdwenen levens.
 
De tentoonstelling ‘Contre l'Oubli - tegen het vergeten’ wordt gecompleteerd met de aan oorlogsgeweld refererende aquarellen van Henri de Haas (1937-2018) uit de collectie van Museum Belvédère.