Bewogen landschap

Harriët IJkema, objecten en werken op papier
 ​

‘Bewogen landschap’ is een solo-expositie van Harriët IJkema. In de tentoonstelling doet zij verslag van haar beeldend onderzoek. In objecten en werken op papier verbindt zij landschappelijke elementen aan de menselijke gemoedstoestand. Inkt, krijt, grafiet, verf en een beweeglijk, krachtig handschrift roepen een gelaagde, doorleefde werkelijkheid op; kleine houten ‘wolken’ richten de blik naar de hemel en nodigen uit tot reflectie. Het landschap is metafoor geworden. Licht en donker, leegte en volte, chaos en harmonie, bewogenheid en stilte wisselen elkaar af als in het leven zelf.

Zeven regenbuien
In een kleine kartonnen doos heeft Harriët IJkema zeven vellen papier opgevouwen tot pakketjes en rechtop tegen elkaar gezet. Van bovenaf gezien vormen de pakketjes een ritme van banen in bestorven tinten blauw, bruin, paars, grijs en wit. Wanneer je ze een voor een uit het doosje haalt en openvouwt, komen zeven schilderijen op papier tevoorschijn. Het zijn abstracte werken. Ze zijn laag over laag geschilderd in acrylverf en inkt, en in verticale richting bekrast met lijnen in grafiet. Onder iedere laag is iets van de vorige zichtbaar, zoals op de verweerde muren van oude gebouwen de verflagen van jaren nog zichtbaar, of op zijn minst voelbaar zijn. In de vlakken lichten poortachtige of wolkachtige vormen op, of niet nader te definiëren vlekken: een vaag wit in een oudroze veld, een heldergeel in een dieppaars. Hier en daar tekenen zich verticale, donkere banen af, waarachter iets van blauw oplicht. Af en toe is er het vermoeden van een horizon, van ruimte of verte. Soms zie je helemaal niets: een egaal zwart vlak. Bij nader inzien is dat dan weer niet helemaal zwart: op de vouwlijnen van het papier, barst de roze onderlaag door de zwarte verf heen. Zo ontstaat een rasterpatroon van roze lijnen in een donker veld. Dat, nu je beter kijkt, niet helemaal zwart is, maar diepdonkerblauw, waardoorheen in een ritmische beweging, verticaal gekraste lijnen.

De schilderijen hebben de titel ‘zeven regenbuien’ gekregen en wanneer je dat weet, dan zie je het. Je hoort bijna de regen vallen: druppend, druilerig, kletterend; woedend, striemend, klagend, verfrissend of als een ruis op de achtergrond in de diepdonkere nacht. Een voor een vouw je dus de vellen open, je bekijkt ze, keert ze om (eigenlijk zijn dit geen zeven regenbuien maar veertien, beide kanten van het papier zijn immers bewerkt); je mijmert een tijdje. In de handeling van je kijken ontstaat betekenis. Het krassen van de lijnen, het druipen van de verf, het openbreken van de huid, de diepte van het donker en de mildheid van het licht worden dragers van gevoelswaarden; het stromen van de regen een metafoor voor het stromen van verdriet. Het kijken naar de zeven regenbuien is als een verblijven bij dat verdriet - een herkennen, ervaren en een onderbrengen ervan. Voorzichtig vouw je de vellen weer dicht en zet ze terug in het doosje. Nog zingen de buien zingen na in je hoofd.

Deze zeven regenbuien - hoewel terloops door de kunstenaar tevoorschijn gehaald van onder een grote stapel schilderijen - zijn kenmerkend voor haar werk en werkwijze. Speels, onderzoekend en volhardend, met grote intensiteit en doorleefdheid, verbindt zij de eigenschappen van vorm, materiaal en handschrift aan de menselijke gemoedstoestand. Zo tracht zij te beschrijven wat het is om mens te zijn en, als het kan, te raken aan de essentie daarvan. Voor IJkema schuilt die essentie in de directheid van het schildersgebaar, dat zonder tussenkomst van woorden en vooraf bestaande beelden betekenis overbrengt. In haar universum mag alles er zijn. Haar werken stromen en stormen, bedekken en onthullen, vloeien en scheuren en breken, krassen en krijsen, zwijgen en dromen en rusten - en maken zich af en toe los, als wolken aan de blauwe hemel.
 
Behalve werken op papier maakt Harriët IJkema ook schilderijen en objecten. De diversiteit van haar werk weerspiegelt een fase in haar kunstenaarschap waarin zij de mogelijkheden van de beeldende taal onderzoekt, openbreekt, omkeert en afpelt - met het doel het punt te naderen waarop ‘alle valse vrede’ is weggevallen en alleen nog overgebleven is wat echt is, of zelfs: ‘waar’. Voor IJkema geen schone schijn, geen kunst als kunstje. Op dit punt in haar loopbaan is zij niet zozeer op zoek naar een eigen stijl - want stijl wordt al gauw een methode en een methode staat tussen de maker en de waarheid in - zij is vooral bezig met het definiëren van een eigen attitude. Deze laat zich vooralsnog omschrijven als een zoeken naar waarachtigheid.

Openingswoord door Janet Meester, beeldend kunstenaar en schrijver van tekst voor kunstenaars.

Expositie: 'Bewogen landschap' door Harriët IJkema
Locatie: Galerie Badweg, Badweg 3, Bolsward
Deze expositie is te zien van 10 oktober t/m 8 november. 
www.galeriebadweg3.nl