Amstelveen: Tentoonstelling Niki de Saint Phalle in Museum Jan van der Togt

Van 17 september tot en met 25 oktober 2015 wijdt Museum Jan van der Togt een (verkoop)tentoonstelling aan het werk van Niki de Saint Phalle. Deze Frans-Amerikaanse kunstenares werd in de jaren zestig wereldberoemd met haar NANA’s, voluptueuze krachtige beelden van vrouwen die zelfverzekerd de wereld veroverden.

In 1961 nam Niki de Saint Phalle (1930 – 2002) – samen met Jean Tinguely en de andere kunstenaars van de groep ‘Nouveaux Realistes’ – deel aan de iconische tentoonstelling ‘Bewogen Beweging’ in het Stedelijk Museum Amsterdam. Zij toonde daar het werk ‘Saint-Sebastien’ (Portrait of my Lover), een wit mannenoverhemd met als hoofd een dartbord. Bezoekers konden daar pijltjes naar gooien.

De Saint Phalle baarde opzien met haar ‘shooting paintings’, met gips bedekte maagdelijk witte doeken waar achter zakjes met verf in felle kleuren waren verborgen. Met een karabijn schoot ze op het doek dat heftig begon te ‘bloeden’ in toevallige patronen. Gekleed in een witte overall haalde haar schiet-performance de wereldpers.

“Ik schoot op mannen, de kerk, de maatschappij, die vrouwen onderdrukken. Het werd een verslaving. Ik moest er na een tijd mee stoppen”, zei ze later over de schietacties. “Het schieten bevrijdde mij van diepe frustraties geworteld in het benauwende, rigide milieu van mijn jeugd.”

Een jaar later nam De Saint Phalle deel aan de tentoonstelling ‘Dylaby’ (Dynamische Labyrint), eveneens in het Stedelijk. Een zaal vol met prehistorische monsters, plastic dieren en koppen van etalagepoppen: alles wit geverfd, in beweging gezet met elektromotoren, gemaakt door Tinguely.

Spraakmakend is haar sculptuur HON/ZIJ, die De Saint Phalle in 1966 met Tinguely en Per Olov Ultvedt maakte voor het Moderna Museet in Stockholm. Een reusachtige liggende vrouw met de toegang tussen haar benen, waar het publiek, eenmaal binnen, een drankje kon drinken aan de bar, luisterend naar jazz, oude films van o.a. Greta Garbo kon bekijken en schilderijen kon bewonderen. De Zweedse kranten meldden aan het eind van dat jaar dat het geboortecijfer was verdubbeld!

Haar levenswerk is de ‘Giardino dei Tarocchi’, de Tarottuin in Garavicchio, gelegen in Toscane. Vrienden gaven haar een stuk land waar zij in meer dan 15 jaar een magische tuin creëerde, gebaseerd op de Grote Arcana van het tarotspel. In de III-de kaart van het spel, de Keizerin, in de vorm van een sfinx, ging zij wonen. De Saint Phalle voelde zich daar beschermd tegen tegenslag en het verzengende hete klimaat. De woonkamer voelde als een baarmoeder waar zij tot rust kon komen. De 22 monumentale beelden zijn bedekt met keramiek, gekleurd glas- en spiegelmozaïeken. In 1982 kwam de Nederlandse kunstenaar Doc van Winsen haar helpen om de staalconstructies voor de sculpturen te maken. Inspiratie vond De Saint Phalle in o.a. het Parc Guell van Gaudì in Barcelona en de tuinen van Bomarzo, bijgenaamd Park der Monsters of Sacro Bosco, in Viterbo – midden Italië – dat waarschijnlijk in de 16e eeuw werd ontworpen door graaf Vicino Orsini, ter nagedachtenis aan zijn jong gestorven geliefde vrouw.

Samen met haar levensgezel Jean Tinguely ontwierp De Saint Phalle de fontein op de Place Igor Stravinsky bij het Centre Pompidou in Parijs. 15 sculpturen dansen op het water of spuiten water, geïnspireerd door de muziek van Le Sacre du Printemps van Igor Stravinsky.

Expositie: Niki de Saint Phalle 
Locatie: Museum Jan van der Togt, Amstelveen
Deze expositie is van 17 september t/m 25 oktober 2015 te bezichtigen.