Nieuwe expositie ‘Raakvlakken tussen oost en west’

Tegelveld Ornamenteel geometrisch patroon, 1500_1600, Spanje

24 september 2021 - maart 2022
 
Het Nederlands Tegelmuseum opent op 24 september de tentoonstelling ‘Raakvlakken tussen oost en west. Onderzoek van geometrische tegeldecors uit de Nederlanden’. De expositie geeft antwoord op de vraag waar de voorliefde voor eindeloos repeterende patronen op tegels vandaan komt en voert ons terug naar de bakermat van de geometrie, het oude Iran.
​

De expositie laat etappes zien van een reis waarin de techniek van het tinglazuur samen optrekt met het geometrisch ornament. In Iran en Irak ontdekken pottenbakkers in de middeleeuwen dat je met tinglazuur een dekkende, witte laag op aardewerk kunt aanbrengen, waardoor het dicht bij Chinees porselein komt. De techniek verspreid zich in de loop der eeuwen naar de kusten van de Middellandse Zee en komt in Spanje en Italië terecht. Begin zestiende eeuw vestigt een Italiaanse plateelbakker zich in Antwerpen, zijn nazaten en leerlingen verspreiden de techniek en decors/ motieven weer verder. 

In de Nederlanden zijn tegels met een geometrisch patroon rond 1600 in de mode geweest. Daarna is het geometrisch patroon wellicht wat op de achtergrond geraakt, maar voor wie beter kijkt zeker niet verdwenen. Met name in de Nederlandse tegels met een gesprenkeld decor zijn combinaties van vierkanten, kwadraten en sterpatronen te herkennen. En tot op de dag van vandaag laten vele keramisten zich nog inspireren door de mogelijkheden van het eindeloos repeterend patroon.
 
De fascinatie van een wiskundige als inspiratiebron
Een fascinatie voor islamitische patronen leidde ertoe dat de wiskundige Goossen Karssenberg een mozaïekpatroon ontwierp dat nog niet bestond. Samen met zijn dochter Maite reisde hij naar de bakermat van de geometrie, het oude Iran. Hun zoektocht is door Maite beschreven in het boekje Snijpunt Isfahan. Dit reisverhaal inspireerde een werkgroep van de Stichting Vrienden Nederlands Tegelmuseum om de geschiedenis van deze geometrische kunst verder te onderzoeken. Zij richtte zich specifiek op de culturele uitwisseling rond islamitische patronen die vanuit het Midden-Oosten via Noord-Afrika en het zuiden van Spanje naar de Nederlanden kwamen en hier, vanaf circa 1550, korte tijd in de mode waren en op tegels zijn toegepast.
 
Publicatie
De werkgroep selecteerde twintig patronen op vroeg-Nederlandse tegels die in de bijbehorende publicatie meetkundig worden toegelicht en in grote tegelvelden worden getoond.
 
Titel: Raakvlakken tussen oost en west – onderzoek van geometrische tegeldecors uit de Nederlanden
Tweetalig Nederlands-Engels
224 pagina’s
Uitgave van de Stichting Vrienden Nederlands Tegelmuseum
ISBN/EAN: 978-94-6406-734-7
Prijs € 29,95
Dit boek is te bestellen bij het Nederlands Tegelmuseum te Otterlo.
 
Nederlands Tegelmuseum
Eikenzoom 12, 6731 BH Otterlo 
www.nederlandstegelmuseum.nl