Museum Catharijneconvent verwerft unieke en enorm grote achttiende-eeuwse Napolitaanse kerststal

Inventarisatie van de aanwinst, foto Femke Lockefeer

Museum Catharijneconvent heeft een zeer omvangrijke, uiterst zeldzame achttiende- eeuwse Napolitaanse kerststal verworven met ruim 700 figuren. Een langgekoesterde wens gaat hiermee in vervulling. Vanaf eind 2022 kan jong en oud zich ieder jaar verwonderen bij een verfijnde miniatuurwereld waarin niet alleen de Heilige Familie, maar ook rumoerige markten, exotische dieren en zwevende engelen een plek hebben. Een bijzondere nieuwe kersttraditie in Utrecht! Om deze droom waar te maken, is een grootscheepse restauratie nodig. Het museum is daarom een crowdfundingcampagne gestart. ​

Museum Catharijneconvent & kerststallen
Al sinds 1932 presenteert Museum Catharijneconvent  in de kerstperiode een achttiende-eeuwse Napolitaanse kerststal die bestaat uit ongeveer 100 figuren. Al jaren bestond de wens een kerstopstelling te kunnen maken die zich in omvang en sfeer kan meten met de beste voorbeelden in Italië. Hiervoor zijn 100 figuren bij lange na niet genoeg. Het museum was dan ook direct enthousiast toen in 2019 een Napolitaanse kerststal uit familiebezit werd aangeboden, bestaande uit ruim 500 figuren, bijna 200 dieren en 18 decorstukken. Met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Themafonds Beeldhouwkunst), het Mondriaan Fonds en de eigen Vereniging Vrienden kon het museum de verzameling verwerven.

Grootscheepse restauratie & crowdfunding
Om de gigantische kerststal vanaf kerst 2022 in volle glorie te kunnen tonen, is er een grootscheepse restauratie nodig. De figuren moeten worden schoongemaakt, beschadigde kleding en attributen hersteld en loszittende verf vastgezet. Dit is een langdurig en kostbaar proces, dat het hele komende jaar in beslag zal nemen. Om de restauratie mogelijk te maken, biedt het museum daarom de mooiste figuren uit de kerststal symbolisch ter adoptie aan met passende tegenprestaties. Van schaap tot engel en van zwerver tot koning; er is van alles mogelijk. Een kerststalfiguur adopteren kan via www.catharijneconvent.nl/crowdfunding

Wat is een Napolitaanse kerststal?
Vanaf de achttiende eeuw ontwikkelde zich in Italië een nieuw type kerststal dat erg populair werd. Zo’n stal –in het Italiaans ‘prepese’ genoemd- werd binnen voorname families veelal van generatie op generatie doorgegeven en uitgebreid. Niet alleen de aanbidding van het Christuskind moest zo schitterend mogelijk worden getoond; de traditionele kerstgroep werd aangevuld met een bonte verzameling types, zoals welgestelde burgers, volkse marktkooplui, muzikanten, dronkenlappen en zwervers. Naast de bekende ezel en os, verschenen er ook dieren uit verre streken ten tonele. Zo kent de verworven kerststal ook olifanten en struisvogels, als onderdeel van het gevolg van de koningen. De geboortescène lijkt welhaast ondergesneeuwd te raken in het aardse leven van alledag, maar niets is minder waar: De Napolitaanse kerststal is één grote religieuze metafoor, waarbij alles een dubbele betekenis heeft en verwijst naar de verlossing van de mensheid door de geboorte van het goddelijke kind.

Barok theater met actueel tintje
De Napolitaanse kerststalfiguren werden gemaakt door barok- en rococo-kunstenaars en getuigen van ambachtelijke perfectie. Ze zijn een samensmelting van beeldhouwkunst, schilderkunst en textiel- en borduurwerk. De voorstellingen werden in de achttiende eeuw veelal geënsceneerd door theaterregisseurs, zodat de kijker helemaal het barokke tafereel werd ingezogen. Museum Catharijneconvent wil een jaarlijkse presentatie maken die recht doet aan die traditie, maar tevens gebruik maakt van huidige technologische middelen. De kerststal krijgt daarmee ook een actueel tintje. Dat soort innovatie is typerend voor een Napolitaanse kerststal; het is een levende traditie.

Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38, Utrecht, Netherlands