Het Noordbrabants Museum opent nieuwe presentatie, geheel gewijd aan Vincent van Gogh

Van Gogh in Brabant in Het Noordbrabants Museum Foto Jan-Kees Steenman

Museum viert aanwinst met gratis openstelling op zaterdag 10 december
​
Het Noordbrabants Museum heeft onlangs De tuin van de pastorie te Nuenen van Vincent van Gogh (1853-1890) uit particulier bezit verworven. Dit werk uit oktober-november 1885 is de laatst bekende aquarel die de kunstenaar in Nuenen vervaardigde en neemt een belangrijke plaats in in het oeuvre van Van Gogh. Deze voor Het Noordbrabants Museum belangrijkste aankoop ooit past binnen de ambitie om een representatief overzicht te kunnen tonen van Van Goghs Brabantse periode aan de hand van originele werken van de kunstenaar. De tuin van de pastorie te Nuenen kon worden verworven dankzij de financiële steun van de BankGiro Loterij, het Mondriaan Fonds, het VSBfonds, de Vrienden van Het Noordbrabants Museum, de Renschdael Art Foundation en Coen Teulings. Van de totale aankoopsom van ruim 1 miljoen euro nam de BankGiro Loterij bijna de helft voor zijn rekening. Om de aanwinst te vieren, is Het Noordbrabants Museum op zaterdag 10 december gratis toegankelijk van 11 tot 17 uur.

Vincent van Gogh (1853-1890), De tuin van de pastorie te Nuenen, 1885, Waterverf op papier, 38 x 49 cm Verworven met steun van de BankGiro Loterij, het Mondriaan Fonds, het VSBfonds, de Vrienden van Het Noordbrabants Museum, de Renschdael Art Foundation en Coen Teulings

Belang voor de collectie NederlandVincent van Gogh woonde bijna anderhalf jaar bij zijn ouders in de pastorie te Nuenen. De tuin achter de pastorie was een geliefde plek van Van Gogh, waar hij meerdere, soms zeer ambitieuze werken maakte. Om diverse redenen neemt de aquarel een belangrijke plaats in in Van Goghs oeuvre. In een brief aan zijn broer Theo schreef Van Gogh: “Ik heb ook nog een herfststudie gemaakt van den vijver in den tuin t’huis. Er zit bepaald een schilderij in die plek.” Het schilderij dat hij later naar voorbeeld van de aquarel maakte, groot en alleen bekend van zwart-wit reproducties, ging in de Tweede Wereldoorlog verloren. De waterverftekening geeft nog enigszins een idee van wat het coloriet ervan bij benadering geweest zal zijn. Beide werken waren bedoeld om een bedachte, samengestelde compositie met figuren te vervaardigen, het soort voorstelling dat Van Gogh vanaf het begin van zijn kunstenaarschap wilde maken. Het is bovendien zijn eerste experiment met een onderwerp dat hij ook in Parijs en Arles zou uitbeelden, wandelende figuren en paartjes in een aantrekkelijke tuin of een dichterlijk park. Als een van de laatste werken die hij in Nuenen maakte - en als enige aquarel - toont het blad tenslotte de grotere helderheid die Van Gogh in zijn kleurgebruik ontwikkelde nadat hij begin oktober 1885 het Rijksmuseum had bezocht. Bestudering van de oude meesters aldaar had hem doen beseffen dat hij te ver was doorgeslagen in zijn donkere coloriet, en terug in Nuenen trok hij direct de consequenties uit dat inzicht. De aansprekende (en goed bewaarde) kleurrijkheid van de voorstelling is daarvan het resultaat. De aquarel werd vermoedelijk in 1903 verworven door de vermaarde kunstcriticus en kunstpedagoog H.P. (Hendrik) Bremmer, de latere adviseur van Helene Kröller-Müller, en ging na diens dood in 1956 over in handen van zijn erven. Omstreeks 1969 belandde het werk in de collectie waar het nu via Kunsthandel Ivo Bouwman uit kon worden verworven.

Belang voor Noord-BrabantIn Van Gogh Brabant hebben vijf erfgoedinstellingen in Brabant (Van Gogh Village in Nuenen, Vincents Tekenlokaal in Tilburg, de Van Goghkerk in Etten-Leur, het Vincent van Goghhuis in Zundert en Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch) de krachten gebundeld om de culturele erfenis van Van Gogh in Brabant te behouden en te delen. Hierin wordt in toenemende mate samengewerkt met Van Gogh Europe, een internationaal samenwerkingsverband tussen diverse instellingen in Nederland, België en Frankrijk dat zich inzet voor het behoud en de collectieve promotie van Van Goghs erfgoed. De aankoop past ook binnen het beleid van de provincie Noord-Brabant om Van Gogh de komende jaren nadrukkelijker te linken aan Brabant. Een aardig detail van de aankoop is het feit dat een Van Gogh erfgoedlocatie in Brabant op de voorstelling is afgebeeld.

Van Gogh in Het Noordbrabants MuseumHet Noordbrabants Museum toont als enige museum in Zuid-Nederland originele werken van Vincent van Gogh. Deze zijn te zien in Het Verhaal van Brabant, meer specifiek in een paviljoen gewijd aan Van Gogh en zijn Brabantse periode. Naast één schilderij (Spittende boerin) in eigendom beschikt het museum onder meer over twee permanente bruiklenen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en enkele tijdelijke bruiklenen van het Van Gogh Museum. De aanwinst wordt toegevoegd aan het Van Gogh-paviljoen. Vanwege zijn kwetsbaarheid zal de aquarel voorlopig tijdelijk te zien zijn, namelijk tot en met 19 maart 2017. Na een aantal maanden van rust keert de aquarel vervolgens terug in een aangepaste vitrine waardoor het werk langer kan worden getoond.
Gratis openstelling op zaterdag 10 decemberOm de aankoop te vieren, opent Het Noordbrabants Museum op zaterdag 10 december van 11 tot 17 uur zijn deuren gratis voor het publiek. De dag wordt feestelijk aangekleed met diverse activiteiten: live muziek op het Voorplein, ‘green screen’ fotostudio waar bezoekers kunnen figureren in de pastorietuin en toelichting op de aankoop (om 12 en 14 uur) door conservator Helewise Berger in de Statenzaal. De eerste 500 bezoekers krijgen een traktatie.
​
Onderzoek en presentatie Van Gogh doorgelichtTussen 1884 en 1888 hergebruikte Van Gogh met enige regelmaat zijn reeds geschilderde doeken. Het Noordbrabants Museum wil meer inzicht verwerven in wat zich onder het verfoppervlak bevindt van een aantal schilderijen uit de vaste presentatie. Om die reden worden volgend voorjaar vijf schilderijen technisch onderzocht door middel van röntgen, infraroodfotografie, infraroodreflectografie en strijklichtfotografie. De presentatie Van Gogh doorgelicht (24 juni 2017 t/m 21 januari 2018) toont de resultaten van dit onderzoek.

---