Karel Appel experimenteerde, zocht de grenzen op en bleef tot op hoge leeftijd zijn werk vernieuwen

De tentoonstelling loopt tot 16 mei 2016

Zwarte wolken boven de stad, 1984

©Riedstra

​Gemeente museum Den Haag pakt uit met een groots retrospectief van Karel Appel.
Wie kent niet Karel Appel en zijn beroemde uitspraak als jonge man “ik rotzooi mar wat an”? Dit zette toendertijd de toon voor zijn werk in Nederland en zou hem lang achtervolgen. De elite wilde niets van hem weten maar het volk liep met hem weg, vanwege zijn spontaniteit en ongekunsteldheid.

Maar niets is minder waar, zijn werk is anno vandaag internationaal geroemd en verspreid over een aantal belangrijke internationale musea en particuliere collecties. Het werk van Appel wordt vanuit verschillende gezichtspunten en werkperiodes overzichtelijk gepresenteerd en gedocumenteerd. Deze tentoonstelling wil een nieuw beeld van de kunstenaar neer zetten en het is er ruimschoots in geslaagd.

Sinds 1957 werkt Appel ook in New York en reist veel. Door dat reizen krijgt hij steeds betere contacten in de Amerikaanse kunstwereld en vanaf die tijd bereikt zijn roem een hoogtepunt wat hem daarna een terechte plaats in de internationale kunstwereld bezorgt. De kunstenaar maakt verschillende periodes door en blijft zich vernieuwen. Ook maakt hij verschillende decorstukken en ontwerpen, o.a. voor de opera Noach van Friso Haverkamp en Guus Janssen (1994). Deze boeiende veelzijdigheid is in deze tentoonstelling goed te zien. 

Op de eerste verdieping van het museum heeft men de ruimte voor de zalen ingericht met de beroemde film van Jan Vrijman, waarin we de kunstenaar woest met verf op het doek smijten bezig zien. Ook geeft men in tekst een duidelijke introductie over de kunstenaar. Ook ik kende Appel alleen maar van deze documentaire en nu word ik blij verrast om zijn werk op een waardige manier te leren kennen. Ik neem aan dat de naam van Karel Appel met deze tentoonstelling eindelijk gezuiverd wordt en dat de herontdekking die hij verdient zal plaatsvinden. Zelfs in steden als Parijs, Munchen en Washington worden zijn tentoonstellingen georganiseerd.

Bij het binnen komen valt mijn oog meteen op een groot doek links aan de muur. Met een tere roze achtergrondkleur komt een beheerst en uitbundig naakt naar voren. Academische thema’s lopen als een rode draad door Appels oeuvre, het naakt is zo’n traditionele rode draad. Meteen wordt voor mij de toon gezet: Dit alles is bijzonder en het wordt genieten!

Staand naakt, 2000

In deze zaal allemaal portretten en mijn aandacht wordt getrokken door het grote doek op de achterwand waarin de figuur pasteus gebeeldhouwd is in de witte verf, prachtig monumentaal.

Naakt in Zwart-Wit No.2, 1990

Ik loop door naar de volgende zaal waar Appel zijn landschappen uitgelicht worden. Dit zijn klassieke genres binnen de Westerse kunstgeschiedenis, in de gouden eeuw bereikt dit een ongekende zelfstandigheid. Neem bijvoorbeeld Cezanne maar… De volwassen Appel zag het landschap eerder als levensruimte dan als vergezicht, in zijn Toscaanse serie experimenteert hij met verschillende stijlen om routine te voorkomen.                  

Japans landschap No. 1, 1997

Zwarte wolken boven de stad, 1984

De intensiteit van de kleuren en het ruimtelijk inzicht staat in groot contrast met zijn prille begin. De kinderlijke stijl is gestaag ontwikkeld tot volwassen doeken, waarin een doordachte combinatie van abstractie en figuratie.
 
Doorwandelend naar de volgende ruimte sta ik te grinniken bij een fantastisch portret van Rudi Fuchs (kunsthistoricus en curator) en vriend van de kunstenaar. Deze heeft veel voor zijn werk betekend.

Portret Rudi Fuchs, 2005

Aan de zijkant op de muur dan weer een indrukwekkend portret van Gertrude Stein, pasend in een serie die Appel maakte van grote persoonlijkheden uit de cultuurgeschiedenis. Uitgehouwen met verf in het zwart, alleen ogen, voorhoofd en neus zijn uitgelicht in witten, maar met grote kracht vormgegeven. Eigentijds en mijn favoriet!

Portret van Gertrude Stein, 2005

Dan naar de volgende zaal, waarin op de achterwand een groot tweeluik ‘Ontmoeting met God’. Verzin het maar, met grote controle lijkt het alsof de verf moeiteloos is aangebracht, niets is minder waar. Ik kan zien dat dit zeer doordacht is. Met witten, grijze toetsen hier en daar in een krachtige beweging, met als subtiele toon een huidskleur toegevoegd.

Ontmoeting met God, 1981

Ook heeft Appel zich verdiept in filosofie, filosoferen over en beargumenteren van zijn eigen handelen. In deze serie van drie werken laat hij de mens en zijn levensruimte samenvallen. Elk doek bevat drie ruimtes met elk een beschouwelijke inhoud, ontroerend wel. De kunstenaar noemt het “Stilleven”, een mooie titel. 

Stilleven, 1986

Dan als laatste in het midden van deze zaal een ruimtelijk werk met de prachtige titel: De ongewenste sprong in de geluidloze ruimte van het paard. Als je aandachtig om dit werk heen loopt begrijp je deze benaming.

De ongewenste sprong in de geluidloze ruimte van het paard, 2000

Ik ben blij dat ik deze tentoonstelling heb gezien en heel veel mensen met mij. Zijn dynamiek en kracht stralen op je af, toegankelijk en zonder dubbele bodems wordt Karel Appel met recht geëerd, tien jaar na zijn dood!
 
Men heeft een heel fraaie goed gedocumenteerde catalogus uitgebracht tegen een heel betaalbare prijs. Ook het nieuwe kinderkunstboek Karel Appel uit de kapperszaak in de Dapperstraat is verkrijgbaar, hierin wordt het verhaal van de jonge Karel verteld die in plaats van kapper kunstenaar wil worden. 
 
Allemaal op naar Den Haag en neem je kinderen mee! Alvast veel kijkplezier!
 
Toegangsprijzen
Voltarief                   € 13,50
Museumkaart           Gratis
Openingstijden        11.00 / 17.00
Adres                       Stadhouderslaan 41
                               2517 HV Den Haag
Info                         www.gemeentemuseum.nl
 
Recensie : Riedstra | kunstenaar | info@riedstra.eu | www.riedstra.eu