Sterke verhalen uit de rijke collectie van het Nederlands Fotomuseum 16 nov. 2019 – 17 mei 2020

Surinaamse familie, Rotterdam (1980) © Maria Toby / Nederlands Fotomuseum; © Lamia Naji / Nederlands Fotomuseum Toon, Dosco 8, uit serie: Hollandse velden (1995) © Hans van der Meer / Nederlands Fotomuseum; Het Kasteel, Sparta - DOS 1-7, filmster Jayne Mansfield trapt af, (13 oktober 1957) © Kees Molkenboer / Nederlands Fotomuseum

Het Nederlands Fotomuseum verzamelt fotografie uit Nederland en bij de verzamelkeuze spelen verhalen een cruciale rol: het museum verzamelt geen losse foto’s, maar complete archieven of volledige fotoseries. In de tentoonstelling Sterke verhalen laat het museum een verscheidenheid aan visuele verhalen uit de rijke collectie zien. Het is een mix van historische en eigentijdse fotografie; van thema’s en onderwerpen; van professionele en amateurfotografen. En uiteraard alle visueel sterk

De verhalen
De tentoonstelling bestaat uit tien hoofdstukken. Ieder hoofdstuk stelt een actueel maatschappelijk of juist alledaags thema aan de orde, zoals macht, migratie, rijkdom of voetbal. Telkens plaatsen twee fotoseries het thema in een ander perspectief, waardoor het kijken voorop wordt geplaatst.
​
Bij het thema ‘(on)macht’ wordt duidelijk hoezeer fotografen een thema vanuit een totaal verschillend vertrekpunt kunnen benaderen, in vorm én inhoud. De Rotterdamse fotograaf Peter Martens trok zich het lot van de kwetsbaren in de samenleving zeer aan. Hij wilde ze voor iedereen zichtbaar maken, zodat de kijkers zich bewust werden van hun bestaan. Daarom fotografeerde hij recht voor zijn raap. Shockerende foto’s komen tenminste aan, was zijn devies, wat hebben ze anders voor zin? De andere, meer onzichtbare kant laat zich veel moeilijker vastleggen. Want hoe fotografeer je ‘macht’?  Hiervoor is een heel andere fotografische benadering nodig, een die zich niet richt op mensen, maar op het systeem, het uiterlijk en de symbolen van de macht. Deze indirecte en meer conceptuele benadering is typerend voor het werk van Jacqueline Hassink en in het bijzonder voor haar project The Table of Power.

Een ander thema in de tentoonstelling is migratie - één van de grote vraagstukken van onze tijd. Hoe is het om je familie, je huis en je bed achter te moeten laten? In de collectie van het Nederlands Fotomuseum zijn twee indrukwekkende fotoseries te vinden die ons hier enig idee van kunnen geven. De van oorsprong Hongaarse fotograaf Ata Kandó besloot in 1956 af te reizen naar de Hongaars-Oostenrijkse grens. De Hongaren reisden massaal af naar buurland Oostenrijk om de Russische onderdrukking te ontvluchten. Velen strandden bij de grens waar ze onder erbarmelijke omstandigheden noodgedwongen verbleven. In tien dagen tijd maakte Kandó ruim 1.400 foto’s van de vluchtelingen en vooral van hun kinderen. Kandó zei daarover: ‘Wanneer je je inleeft, maakt je betere foto’s’.

Waar Kandó gestrande vluchtelingen vastlegde, maakte fotograaf Ad van Denderen in de jaren ’90 een fotoserie van Afrikaanse vluchtelingen die in het holst van de nacht per boot aankwamen op een van de Europese stranden rondom de Middellandse Zee. Op hun gezichten is de hoop op een nieuwe toekomst af te lezen.

Voetbal is oorlog. Niet letterlijk natuurlijk, maar het spel kan hard en dramatisch zijn. Of juist heel saai, wanneer er op het veld niet zoveel gebeurt. Stel, je bent sportfotograaf. Hoe leg je een wedstrijd vast? Ben je snel genoeg om het belangrijkste doelpunt te ‘vangen’? Zoom je helemaal in op een tweegevecht aan de andere kant van het veld of fotografeer je toch maar die geblesseerde voetballer die vlakbij in het gras ligt? De voetbalfoto’s van Kees Molkenboer en Hans van der Meer uit de collectie van het Fotomuseum laten zien dat de opvattingen daarover in de loop van de tijd nogal eens veranderen. 

De andere thema’s en fotografen zijn:
Een verhaal van 22 miljoen | Hein Wertheimer
De stad van aankomst | Maria Toby & Lamia Naji
De camera en wij | Frits J. Rotgans & Hans Eijkelboom
In de straat en de hemel daarboven | Cobie Douma & Frits Lamberts
Hollandse taferelen | Cas Oorthuys & Hans Aarsman
Mensenfoto’s van dieren | Gregor Krause & Johannes Rombouts
Bloot tegen naakt | Katharina Behrend & Wally Elenbaas / Esther Hartog & Sanne Sannes
Tentoonstelling

De tentoonstelling bestaat uit tien thema’s en eenentwintig fotoseries. Het opent met het bijzondere levensverhaal van Hein Wertheimer, de founding father van het Nederlands Fotomuseum. Zijn leven lang was Wertheimer een zeer actief en bedreven amateurfotograaf, maar niemand wist dat hij onder meer door zuinig te leven een vermogen van 22 miljoen gulden had opgebouwd. In zijn testament had hij vastgelegd dat zijn vermogen bestemd was voor de ‘oprichting en instandhouding van een Nederlands fotomuseum’, wat heeft geresulteerd in de oprichting van dit museum.

Hart van de tentoonstelling Sterke verhalen is een ruimte waar het collectieverhaal en verzamelbeleid van het museum wordt verteld en waar iedere zondagmiddag lezingen en levendige discussies plaatsvinden bijvoorbeeld over sportfotografie of over het verschil tussen amateur en professioneel fotograaf. 

Nederlands Fotomuseum: visuele verhalen die ertoe doen
De tentoonstelling Sterke verhalen past in de nieuwe koers van het museum waarbij fotografie uit Nederland centraal staat en in het bijzonder de rijke museumcollectie. De tentoonstelling is onderdeel van een drieluik waarin het museum toont wat het doet: de tentoonstelling Lust for Life, het eerste luik, staat in het teken van de grootschalige restauratie van het kleurenwerk van Ed van der Elsken. Sterke verhalen wordt het tweede luik dat het verzamelbeleid van het museum uitlicht. In de volgend jaar te openen Eregalerij worden alle iconen uit de fotografiegeschiedenis van Nederland samengebracht in een permanente tentoonstelling.