STEDELIJK VINDT BIJ ONDERZOEK KHARDZHIEV-COLLECTIE UNIEKE TEKENING MALEVICH

1 JUN 2017Tekening blijkt voorstudie Een Engelsman in Moskou (1914) uit collectie Stedelijk.

​Het Stedelijk Museum Amsterdam, dat de grootste collectie van Kazimir Malevich buiten Rusland beheert, heeft een bijzondere vondst gedaan. Tijdens onderzoek naar de Khardzhiev-collectie in het museum is een tekening van Malevich opgedoken. Het blijkt een tot nu toe onbekende voorstudie te zijn voor het schilderij Een Engelsman in Moskou (1914), een van de topstukken van Malevich in de collectie van het Stedelijk.
De Khardzhiev Collectie is een verzameling Russische avant-garde kunst en kunsthistorische bibliotheek van de Russische literatuurwetenschapper Nikolai Khardzhiev (1903-1996), waar het museum sinds 1998 zorg voor draagt. In 2013-14 was een groot deel van de collectie nog prominent te zien in het Malevich-overzicht in het Stedelijk, Tate Modern en de Kunsthalle Bonn.

Kazimir Malevich, voorstudie Een Engelsman in Moskou, 1914, potlood op papier, 14x10 cm.

Kazimir Malevich, Een Engelsman in Moskou, 1914, olieverf op doek, 88x57cm. Collectie Stedelijk Museum Amsterdam

Het Stedelijk heeft de afgelopen twee decennia veel onderzoek verricht naar de Khardzhiev-collectie. Tijdens het inventariseren van de bibliotheek van de verzamelaar vond Geurt Imanse, voormalig Hoofd Collecties van het Stedelijk en expert op het gebied van de Russische avant-garde, de tekening van 14x10 cm tussen de bladen van een door Khardzhiev geschreven boek over de kunstenaar Pavel Fedotov. De gevonden tekening en het schilderij Een Engelsman in Moskou behoren tot Malevich’ zogeheten ‘a-logische’ werk, waarbij de rede bij het schilderen moest worden uitgesloten. De vormen in zijn werk verwijzen niet meer naar de werkelijkheid, en zijn ‘verknipte’ beelden. Het was een eerste stap naar zijn nieuwe stijl, het voorstellingsloze suprematisme. De tekst op de tekening en het schilderij luidt: ‘Gedeeltelijke eclips’. Er was volgens Malevich een zonsverduistering nodig; de oude esthetiek moest verdwijnen. Zo is de Engelsman, die de duisternis inzet, een schakel op de weg naar het beroemde zwarte vierkant van 1915.
Directeur van het Stedelijk Beatrix Ruf is enthousiast over de vondst: “Deze tekening uit 1914, op ruitjespapier, is de ontbrekende schakel in de tekeningenserie die we al hebben geïnventariseerd in de catalogus Russische avant-garde: De Khardzhiev-collectie uit 2013. De tekening is overduidelijk een voorstudie voor het schilderij Een Engelsman in Moskou uit onze collectie. Deze vondst laat eens te meer zien hoe belangrijk onderzoek is, en dat onze Malevich-collectie en de Khardzhiev-collectie ontzettend goed op elkaar aansluiten.“

Marcel de Zwaan, voorzitter van de Stichting Khardzhiev: “Deze vondst heeft iets ontroerends. Niet alleen omdat het een prachtige tekening is, maar ook omdat het een verborgen voorbode lijkt van de gelukkige relatie die de stichting en het Stedelijk later zijn aangegaan.”

De tekening is vanaf 2 juni voor het eerst voor het publiek te zien ter gelegenheid van het Khardzhiev Symposium dat op 2 en 3 juni in het Stedelijk Museum gehouden wordt.
EERSTE EDITIE VAN HET KHARDZHIEV SYMPOSIUMOp 2 en 3 juni 2017 presenteren het Stedelijk Museum en de Stichting Khardzhiev de eerste editie van het tweejaarlijkse Khardzhiev Symposium: The Many Lives of the Russian Avant-Garde. Tijdens dit symposium zal een aantal van de meest gevierde academische onderzoekers op het gebied van de Russische avant-garde de nieuwste inzichten presenteren. Sprekers zijn onder anderen Alexandra Shatskikh, John Bowlt, Mary Nicholas, Nataliya Zlydneva and Tatiana Goriatcheva. Meer informatie over het programma is hier te vinden