Tentoonstelling met koninklijke allure

Britse koningin leent 22 schilderijen aan Mauritshuis

Johannes Vermeer De Muziekles, c. 1660-1662 Royal Collection Trust / © Hare Majesteit Koningin Elizabeth II 2016

Vorstelijk bezoek uit Groot-Brittannië: van 29 september 2016 tot en met 8 januari 2017 organiseert het Mauritshuis in Den Haag een tentoonstelling met de belangrijkste Hollandse genrestukken uit de Engelse Royal Collection. De befaamde collectie van het Engelse koningshuis, beheerd door Hare Majesteit Koningin Elizabeth II, bevat hoogtepunten uit de oeuvres van bekende schilders als Gerard ter Borch, Gerrit Dou, Pieter de Hooch, Gabriël Metsu en Jan Steen. Absoluut hoogtepunt van de tentoonstelling is De muziekles van Johannes Vermeer.

Emilie Gordenker, directeur Mauritshuis: “Niet eerder is zo’n omvangrijke groep genrestukken uit de Britse Royal Collection in Nederland te zien geweest. Het is een grote eer om deze kunstwerken in het Mauritshuis te mogen tentoonstellen.”

De Royal Collection is een kunstverzameling van wereldklasse. De schilderkunst uit de Hollandse Gouden Eeuw is sterk vertegenwoordigd en genrevoorstellingen nemen een belangrijke plek in. Genrestukken zijn taferelen die de schijn wekken uit het dagelijks leven te zijn gegrepen. De tentoonstelling Hollanders in huis: Vermeer en tijdgenoten uit de Britse Royal Collection geeft het publiek inzicht in het fenomeen ‘genrestuk’, zijn vele verschijningsvormen en de prikkelende symboliek die in deze schilderijen verborgen kan liggen. Het genre legt een grote variëteit aan de dag: van eenvoudige boeren in een herberg tot elegante figuren in een rijk interieur. Sommige genretaferelen hebben een diepere, vaak moralistische betekenis - soms expliciet, soms verhuld. Daarnaast richtten kunstenaars zich op een zo aantrekkelijk mogelijke weergave van de figuren en hun omgeving. De sublieme schildertechniek draagt bij aan het kijkgenot.

Over de tentoonstelling
Voor de tentoonstelling is een gevarieerde selectie gemaakt van de beste Hollandse genrestukken uit de Royal Collection. In totaal gaat het om 22 schilderijen uit de collectie van het Britse koningshuis, aangevuld met één werk van het Mauritshuis, De jonge moeder van Gerrit Dou. Dit schilderij was tot omstreeks 1700 onderdeel van de Royal Collection en kwam via koning-stadhouder Willem III in Nederlands bezit. Sleutelstukken in de tentoonstelling zijn De muziekles van Johannes Vermeer en Het ochtendtoilet van Jan Steen. Daarnaast worden topstukken van de andere grote meesters van het Hollandse genrestuk getoond, zoals Gerard ter Borch, Gerrit Dou, Pieter de Hooch, Willem van Mieris en Gabriël Metsu.

De muziekles is één van de zeldzame stukken van Johannes Vermeer van wie in totaal 36 schilderijen bewaard zijn gebleven. Het schilderij uit omstreeks 1660-1662 toont een dame en een heer bij een virginaal. Boven dit muziekinstrument hangt een spiegel die de voet van de schildersezel van Vermeer weerspiegelt. Zonder twijfel staat de muziek in dit schilderij symbool voor de liefde, wat nog eens benadrukt wordt door de Latijnse spreuk op het virginaal. Het schilderij is in 1762 verworven door de Engelse koning George III, maar stond toen nog te boek als een werk van Frans van Mieris de Oude. Pas later werd duidelijk dat het om een werk van Vermeer ging.

Een ander hoogtepunt in de tentoonstelling is een schilderij van Jan Steen uit 1663. Vroeger stond dit bekend staat als Het ochtendtoilet. We zien een vrouw die, te oordelen naar de striemen boven haar kuiten, haar sok echter niet aan- maar uittrekt, waarbij ze de toeschouwer aankijkt. Ook hier is sprake van een amoureuze context. Tijdgenoten waren dol op dit soort voorstellingen. Dat lichamelijk genot vergankelijk is, maakte Steen duidelijk door de schedel in de deuropening af te beelden, onder een luit met een gebroken snaar.

De Royal Collection en Mauritshuis
De Britse Royal Collection behoort tot de grootste en belangrijkste kunstverzamelingen in de wereld en is één van de laatst overgebleven Europese Koninklijke verzamelingen. De Royal Collection en het Mauritshuis hebben veel met elkaar gemeen, beide zijn Koninklijke verzamelingen en hebben een hoogstaande collectie Hollandse meesters uit de Gouden Eeuw. Voor de Royal Collection was de Engelse koning George IV van groot belang. Hij verwierf in de eerste decennia van de negentiende eeuw veel van de parels in de kroon van de Engelse koninklijke schilderijenverzameling. Voor het Mauritshuis waren stadhouders Willem IV en V grondleggers van de verzameling. Hoewel de collectie door hun nazaat Koning Willem I in 1816 werd overgedragen aan de Nederlandse staat, draagt het museum nog altijd de naam Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis.

De tentoonstelling Hollanders in huis: Vermeer en tijdgenoten uit de Britse Royal Collection is het resultaat van een samenwerking tussen de Royal Collection en het Mauritshuis. Onder de titel Masters of the Everyday: Dutch Artists in the Age of Vermeer was de tentoonstelling van 13 november 2015 tot en met 14 februari 2016 te zien in The Queen’s Gallery, Buckingham Palace, Londen. Nog tot 17 juli 2016 is de tentoonstelling te bezoeken in The Queen’s Gallery, The Palace of Holyroodhouse, Edinburgh. Vanaf donderdag 29 september 2016 zijn de schilderijen te zien in het Mauritshuis in Den Haag. 

Expositie: Hollanders in huis: Vermeer en tijdgenoten uit de Britse Royal Collection
Locatie: Mauritshuis, Den Haag
Wanneer: 29 september 2016 t/m 8 januari 2017
www.mauritshuis.nl